Kể từ ngày 01/01/2017, Bộ luật dân sự năm 2015 (BLDS 2015) có hiệu lực thi hành; các luật liên quan khác như Luật Hộ tịch năm 2014, Luật Căn cước công dân năm 2014 được triển khai thi hành các nội dung liên quan phải tuân thủ theo tinh thần phù hợp với BLDS 2015.

Qua gần 6 năm triển khai thực hiện Nghị định số 17/2010/NĐ-CP ngày 04/3/2010 của Chính phủ về BĐG tài sản (Nghị định số 17) và các Thông tư hướng dẫn thi hành của Bộ Tư pháp, Bộ Tài chính; đến nay, trên địa bàn tỉnh Quảng Nam đã có 04 tổ chức BĐG chuyên nghiệp được thành lập (Trong đó có: 01 trung tâm, 02 doanh nghiệp và 01 chi nhánh), với 10 đấu giá viên đã đăng ký hành nghề. Nhìn chung các tổ chức BĐG chuyên nghiệp trên địa bàn tỉnh hoạt động ổn định, có hiệu quả, các hợp đồng BĐG các loại tài sản, thu phí đấu giá ngày càng tăng, góp phần giải quyết việc làm cho người lao động, tăng thu nguồn ngân sách của tỉnh trong thời gian qua; các cuộc bán đấu giá đều do đấu giá viên làm việc trong tổ chức bán đấu giá chuyên nghiệp điều hành theo đúng trình tự, thủ tục bán đấu giá tài sản.

Bộ luật hình sự (BLHS) là văn bản thể hiện chính sách của Đảng và Nhà nước ta trong việc thực thi nghĩa vụ của quốc gia thành viên Công ước Quyền trẻ em, nhằm tăng cường hiệu quả giáo dục, phục hồi đối với người chưa thành niên phạm tội. Khi người chưa thành niên là chủ thể tội phạm thì việc xử lý các em phải tuân theo nguyên tắc nhất định. Tuy nhiên, BLHS năm 1999 chưa thể hiện rõ nét nguyên tắc bảo đảm lợi ích tốt nhất cho người chưa thành niên; chưa ưu tiên lựa chọn các biện pháp xử lý thích hợp khác đối với người chưa thành niên phạm tội ngoài việc truy cứu trách nhiệm hình sự và chưa quan tâm xem xét áp dụng các biện pháp tư pháp (mà bản chất là các biện pháp giáo dục, phòng ngừa). Điều này chưa phù hợp với chủ trương của Đảng và Nhà nước là: việc xử lý người chưa thành niên phạm tội chủ yếu nhằm giáo dục, giúp đỡ họ sửa chữa sai lầm, phát triển lành mạnh và trở thành công dân có ích cho xã hội. Vì vậy, việc sửa đổi, bổ sung những quy định trên có ý nghĩa thiết thực trong việc định hướng cho các cơ quan tiến hành tố tụng khi cân nhắc, lựa chọn các biện pháp xử lý cũng như các chế tài có thể áp dụng đối với người chưa thành niên phạm tội. Kế thừa và hoàn thiện BLHS năm 1999, Điều 91 BLHS năm 2015 quy định đầy đủ hơn một số nguyên tắc xử lý đối với người chưa thành niên phạm tội. Cụ thể như sau:

Ngày 28/4/2009, Bộ Tư pháp và Bộ Nội vụ ban hành Thông tư liên tịch số 01/2009/TTLT-BTP-BNV (gọi tắt là Thông tư 01) hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Sở Tư pháp thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, Phòng Tư pháp thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện và công tác tư pháp của Ủy ban nhân dân cấp xã. Tại khoản 2 Điều 4 (quy định vị trí và chức năng), Thông tư này quy định: “Phòng Tư pháp có tư cách pháp nhân, con dấu và tài khoản riêng; chịu sự chỉ đạo, quản lý về tổ chức, biên chế và công tác của Ủy ban nhân dân cấp huyện; đồng thời chịu sự chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra về chuyên môn nghiệp vụ của Sở Tư pháp.”

Trợ giúp pháp lý (TGPL) là hoạt động cung cấp dịch vụ pháp lý miễn phí cho các đối tượng theo quy định trong Luật TGPL, để giúp họ bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Ở Quảng Nam, hoạt động TGPL trong những năm qua đã trở thành địa chỉ đáng tin cậy, chỗ dựa không thể thiếu của người nghèo, người có công với cách mạng, người già, trẻ em và đồng bào dân tộc thiểu số... khi tham gia tố tụng tại Tòa án. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện vẫn còn những hạn chế như: hoạt động còn dàn trải, một số hoạt động hiệu quả thấp…, chưa đáp ứng được yêu cầu đặt ra trong giai đoạn mới. Do vậy, Đề án đổi mới công tác TGPL ra đời khắc phục những hạn chế trên, đưa công tác TGPL dần đi vào chiều sâu, hoạt động có hiệu quả, thiết thực hơn, đáp ứng được yêu cầu TGPL của đối tượng. Bài viết này xin đề cập những nội dung cơ bản của Đề án đổi mới và giải pháp để nâng cao chất lượng vụ việc TGPL, nhất là khi Trợ giúp viên pháp lý (TGVPL) tham gia tố tụng cung cấp dịch vụ pháp lý miễn phí cho đối tượng.

Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 (Bộ luật TTHS 2015), được Quốc hội khóa XIII, kỳ họp thứ 10 thông qua ngày 27/11/2015 và có hiệu lực từ 01/7/2016, có nhiều quy định mới nhằm bảo đảm tốt hơn việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho các đối tượng chính sách, mà cụ thể là bổ sung tư cách người bào chữa cho người bị bắt, bị tạm giữ, bị can, bị cáo khi tham gia tố tụng của Trợ giúp viên pháp lý (TGVPL).