Xác định công tác phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) là khâu đầu tiên của quá trình thi hành pháp luật, đưa pháp luật đi vào đời sống; có vai trò hết sức quan trọng trong việc tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa, xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam; trong những năm qua, Phòng Tư pháp - Cơ quan Thường trực Hội đồng PBGDPL huyện đã tích cực tham mưu UBND huyện ban hành các Kế hoạch PBGDPL hằng năm, tổ chức kiện toàn Hội đồng PBGDPL huyện, kiện toàn đội ngũ báo cáo viên pháp luật cấp huyện, chỉ đạo, hướng dẫn UBND cấp xã củng cố đội ngũ tuyên truyền viên phải am hiểu pháp luật, có kỹ năng tuyên truyền để công tác PBGDPL ở cơ sở có hiệu quả.
Nhìn lại những năm qua, công tác PBGDPL trên địa bàn huyện đã có nhiều chuyển biến tích cực, với nhiều hình thức tuyên truyền đa dạng phong phú phù hợp với từng đối tượng. Kết quả hoạt động trong 04 năm trở lại đây, từ cấp huyện đến cấp xã đã tổ chức tuyên truyền trực tiếp 1.500 hội nghị, với nội dung phổ biến là các quy định của Hiến pháp và văn bản quy phạm pháp luật , trọng tâm là các quy định của pháp luật về dân sự, hình sự, hành chính, hôn nhân gia đình, bình đẳng giới, đất đai, bảo vệ môi trường, quốc phòng an ninh, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân.. và các văn bản quy phạm pháp luật mới được ban hành. Tổ chức in và phát hành hơn 3.800 tờ gấp, tờ rời, hơn một trăm băng đĩa về nội dung luật nghĩa vụ quân sự 2015, Luật bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân, Luật Tổ chức chính quyền địa phương cấp phát cho cấp xã.
Xác định cán bộ, đảng viên phải là người tiên phong về hiểu biết pháp luật, do vậy sau khi có văn bản pháp luật mới ban hành, trên cơ sở định hướng tuyên truyền của Sở Tư pháp, Phòng Tư pháp đã tham mưu cho UBND huyện tổ chức các Hội nghị quán triệt để các đối tượng nắm bắt để kịp thời thực hiện cũng như áp dụng trong công tác lãnh đạo, quản lý điều hành. Để đa dạng hóa hình thức tuyên truyền, Phòng Tư pháp đã trực tiếp và phối hợp tổ chức Hội nghị tuyên truyền các văn bản luật mới, tổ chức một số Hội thi tìm hiểu kiến thức pháp luật, tiến hành trợ giúp pháp lý kết hợp với công tác tuyên truyền, tuyên truyền thông qua phiên tòa xét xử lưu động, phát sóng hằng tuần chuyên mục pháp luật trên Đài Truyền thanh - Truyền hình huyện. Một số hình thức tuyên truyền có hiệu quả đã áp dụng trên địa bàn huyện có thể kể như:
Thứ nhất, PBGDPL kết hợp với trợ giúp pháp lý, tư vấn pháp luật và hoà giải ở cơ sở. Đây là những hoạt động có mối quan hệ mật thiết trong việc xây dựng ý thức pháp luật, tăng cường sự hiểu biết pháp luật, khuyến khích thói quen ứng xử xã hội bằng pháp luật trong nhân dân. Để nâng cao hiệu quả, phát huy thế mạnh của các hình thức trên, huyện đã lồng ghép thực hiện PBGDPL kết hợp tiến hành trợ giúp pháp lý, tư vấn pháp luật, hòa giải cơ sở. Cụ thể trước khi thực hiện trợ giúp pháp lý, tư vấn pháp luật và hoà giải ở cơ sở, báo cáo viên, tuyên truyền viên, hòa giải viên tiến hành khảo sát sơ bộ về nhu cầu tìm hiểu pháp luật của người dân để qua đó tuyên truyền sâu kỹ các nội dung đó cho tất cả các đối tượng cùng hiểu. Đây là một trong những hình thức tuyên truyền hiệu quả mà huyện Đại Lộc đã và đang áp dụng, đặc biệt là đối với đồng bào dân tộc thiểu số, bà con nhân dân ở vùng sâu, vùng xa thì hình thức này đã mang lại hiệu quả rất cao, qua khảo sát có trên 90% bà con nhân dân ủng hộ bởi phù hợp với trình độ dân trí, đáp ứng đúng nhu cầu của bà con nhân dân.
Thứ hai, cải tiến hình thức tuyên truyền miệng kết hợp trình chiếu slide, video, hình ảnh minh họa và tạo ra sự tương tác giữa đại biểu tham dự và báo cáo viên. Để khắc phục sự khô khan, cứng nhắc và ít sự tương tác giữa người nghe và báo cáo viên, huyện Đại Lộc đã mạnh dạn đầu tư và ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác PBGDPL; cụ thể: bên cạnh hình thức việc tuyên truyền miệng, báo cáo viên đã kết hợp trình chiếu slide, video, hình ảnh minh họa qua hệ thống máy chiếu, các câu hỏi mở nhằm kích thích sự tìm tòi của người nghe, thu hẹp khoảng cách giữa báo cáo viên và đại biểu, hội nghị trở nên nhẹ nhàng hơn, đại biểu tham dự dễ tiếp thu hơn.
Thứ ba, tổ chức tuyên truyền tại "phiên tòa xét xử lưu động". Hoạt động xét xử của Tòa án bản chất đã là một hình thức PBGDPL hiệu quả có tính răn đe cao, giúp người dân nâng cao nhận thức pháp luật cũng như ý thức chấp hành pháp luật. Nhận thấy việc tổ chức phiên tòa xét xử lưu động của Tòa án tập trung phần lớn đại đa số nhân dân đến xem và theo dõi, Phòng Tư pháp đã tiến hành ký kết kế hoạch phối hợp với Tòa án về tuyên truyền pháp luật tại các phiên tòa xét xử lưu động với mục tiêu mỗi năm tổ chức từ 15- 20 vụ, với phương thức tổ chức tuyên truyền trước giờ khai mạc phiên tòa và trong giờ Hội đồng xét xử nghị án. Bên cạnh việc giới thiệu những nội dung điều luật liên quan đến vụ án, Phòng Tư pháp đã kết hợp tuyên truyền các điều luật liên quan cũng như giới thiệu thêm các điều luật mới về các tội danh khác nhau để người dân hiểu rõ và chấp hành. Hình thức tuyên truyền này đã mang lại hiệu quả rất cao trong việc răn đe đối với các đối tượng có nguy cơ vi phạm pháp luật mà lại tiết kiệm được thời gian, kinh phí tổ chức cũng như thời gian đi lại của người dân, góp phần đáng kể trong việc giảm thiểu tình trạng vi phạm pháp luật nghiêm trọng xảy ra trên địa bàn huyện.
Thứ tư, kết hợp triển khai thực hiện có hiệu quả "Ngày pháp luật 9/11" gắn với tổ chức "Ngày đại đoàn kết toàn dân 18/11". Vào tháng 11 hằng năm đều diễn ra 02 sự kiện quan trọng đó là tổ chức thực hiện "Ngày pháp luật 9/11" và "Ngày đại đoàn kết toàn dân tộc 18/11" do vậy, để tiết kiệm thời gian cũng như kinh phí tổ chức, Phòng Tư pháp đã chỉ đạo công chức Tư pháp - Hộ tịch các xã, thị trấn tham mưu UBND cấp xã phối hợp với các ban, ngành, Mặt trận - Đoàn thể ở địa phương tổ chức tốt các hoạt động hưởng ứng "Ngày Pháp luật" gắn với tổ chức "Ngày đại đoàn kết toàn dân" như: Phối hợp với UBMTTQVN xã tổ chức các hội thi tìm hiểu kiến thức pháp luật tại các khu dân cư; phối hợp với các hội, đoàn thể xã tổ chức đêm văn nghệ kết hợp lồng ghép hỏi đáp về tìm hiểu pháp luật. Ngày Pháp luật thực sự đã được nhân dân đón nhận, có sức lan tỏa sâu rộng trong cộng đồng dân cư, được nhân dân tích cực hưởng ứng, tạo nên dấu ấn mới trong nhận thức về Hiến pháp, pháp luật của đông đảo cán bộ, công chức, viên chức và nhân dân trên địa bàn huyện.
Đối với cấp xã, ngoài việc tổ chức hội nghị quán triệt luật; các xã, thị trấn còn tổ chức tuyên truyền trên loa truyền thanh xã, thôn, qua công tác tổ chức tọa đàm, qua sinh hoạt hội viên, đoàn viên, qua hình thức sân khấu hóa, qua đội ngũ hòa giải viên, tuyên truyền viên, qua sinh hoạt nhân dân đặc biệt mở các đợt tuyên truyền cao điểm vào Ngày pháp luật, Ngày Hội đại đoàn kết toàn dân tộc. Đặc biệt, với hình thức tuyên truyền "nói cho nhau nghe" được thí điểm áp dụng, các tuyên truyền viên, hòa giải viên đã đến từng hộ gia đình có người vi phạm pháp luật hoặc địa bàn hay xảy ra vi phạm pháp luật mà mình được phân công phụ trách để giải thích cho người dân và từng đối tượng. Với cách làm "mưa dầm thấm lâu" này, tuyên truyền viên, hòa giải viên xác định rõ các đối tượng tuyên truyền cụ thể, do đó có những phương pháp, cách thức tuyên truyền phù hợp với lứa tuổi, giới tính, trình độ học vấn, giúp các đối tượng dễ tiếp thu và nắm bắt, hiệu quả bước đầu mang lại rất cao.
Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác PBGDPL trên địa bàn huyện vẫn còn một số hạn chế: Công tác PBGDPL một số xã còn thực hiện theo pha, theo đợt; phương pháp và nội dung tuyên tuyền đối lúc thiếu hấp dẫn, cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho công tác PBGDPL ở một số xã chưa được đầu tư đúng mức; một số cấp ủy, ủy ban nhân dân cấp xã chưa thực sự quan tâm nhiều đến công tác tuyên truyền do đó kinh phí cấp hỗ trợ cho công tác tuyên truyền còn hạn hẹp.
Để tiếp tục đổi mới và thực hiện có hiệu quả công tác PBGDPL trên địa bàn huyện Đại Lộc trong những năm tới, thiết nghĩ cần thực hiện một số giải pháp sau:
Thứ nhất, tiếp tục phát huy hơn nữa vai trò của các cấp uỷ đảng, chính quyền địa phương, đặc biệt nhấn mạnh vai trò, tầm quan trọng người đứng đầu cấp uỷ, chính quyền trong công tác lãnh chỉ đạo việc PBGDPL. Mỗi cấp uỷ đảng, chính quyền, mỗi cán bộ lãnh đạo chủ chốt ở từng địa phương phải thực sự coi đây là trách nhiệm, là nhiệm vụ thường xuyên, lâu dài và phải có sự quan tâm và chỉ đạo thường xuyên, liên tục từ khâu xây dựng chương trình, kế hoạch cho đến những giải pháp cụ thể để triển khai thực hiện có hiệu quả.
Thứ hai, đẩy mạnh các hình thức tuyên truyền có hiệu quả; nghiên cứu và triển khai các hình thức tuyên truyền mới, phong phú, hấp dẫn và phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương; PBGDPL phải được thực hiện có trọng tâm, trọng điểm và gắn chặt với nhiệm vụ chính trị của địa phương, đất nước.
Thứ ba, gắn công tác PBGDPL với công tác giáo dục chính trị tư tưởng, đạo đức lối sống, văn hoá, truyền thống cho cán bộ và nhân dân cũng như xác định đúng, rõ đối tượng được PBGDPL và nhu cầu pháp lý của đối tượng để lựa chọn hình thức, nội dung phù hợp, mạng lại hiệu quả cho từng đối tượng khác nhau.
Thứ tư, tăng cường sự phối hợp giữa Hội đồng PBGDPL, Phòng Tư pháp, các ban, ngành đoàn thể với chính quyền địa phương trong công tác PBGDPL. Cần có kế hoạch phối hợp cụ thể nhằm tăng cường hiệu quả trong công tác PBGDPL. Chú trọng đào tạo, nâng cao năng lực, kỹ năng đội ngũ làm công tác PBGDPL, trong đó đặc biệt chú trọng việc định hướng nội dung PBGDPL thường xuyên cho đội ngũ này.
Thứ năm, quan tâm bố trí kinh phí hợp lý để mua sắm, trang bị cơ sở vật chất và in ấn tài liệu phục vụ cho công tác PBGDPL.
Xác định công tác PBGDPL là nhiệm vụ trọng tâm để góp phần ổn định an ninh, trật tự, an toàn xã hội ở địa phương, trong những năm tới, huyện Đại Lộc sẽ tăng cường hơn nữa công tác PBGDPL gắn với giáo dục tinh thần yêu nước, ý thức tự cường dân tộc, trách nhiệm và nghĩa vụ của mỗi công dân trong việc bảo vệ an ninh Tổ quốc, trật tự an toàn xã hội, nâng cao nhận thức của toàn dân thông qua công tác PBGDPL./

Thụy Vân