Trong thời gian qua, công tác phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) cho công nhân viên chức lao động (CNVCLĐ) nói chung và công nhân lao động (CNLĐ) tại các doanh nghiệp đã có những chuyển biến tích cực, góp phần nâng cao hiệu lực của pháp luật, hiệu quả quản lý của Nhà nước, từng bước góp phần xây dựng công cuộc cải cách hành chính và xây dựng giai cấp công nhân và tổ chức công đoàn ngày càng vững mạnh.
Căn cứ Kế hoạch số 790/KH-UBND ngày 07/3/2013 của UBND tỉnh về triển khai công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, nhân dân trên địa bàn tỉnh Quảng Nam từ năm 2013 - 2016; Kế hoạch số 1337/KH-UBND ngày 16/4/2013 của UBND tỉnh về việc triển khai thực hiện Đề án PBGDPL cho người lao động và người sử dụng lao động trong các loại hình doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2013 - 2016; Liên đoàn lao động (LĐLĐ) tỉnh được giao nhiệm vụ triển khai thực hiện Tiểu đề án về "Tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho người lao động tại các doanh nghiệp dân doanh và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài".
Nhận thức rõ việc tổ chức PBGDPL cho CNVCLĐ trên địa bàn tỉnh là nhiệm vụ và là một nội dung quan trọng thực hiện chức năng của tổ chức Công đoàn, trên cơ sở nhiệm vụ phân công hằng năm, LĐLĐ tỉnh đã đưa vào chương trình công tác chung của Ban Thường vụ LĐLĐ tỉnh phân công đồng chí Phó Chủ tịch làm Trưởng Ban Chỉ đạo hoạt động PBGDPL trong CNVCLĐ, đồng thời xây dựng kế hoạch liên tịch với các đơn vị liên quan để triển khai thực hiện.
Để công tác PBGDPL đạt hiệu quả cao và thiết thực, trước hết phải bắt đầu từ công tác tổ chức bộ máy làm nhiệm vụ này. Do vậy, hằng năm Ban Thường vụ LĐLĐ tỉnh đã ban hành Quyết định củng cố Ban Điều hành cấp tỉnh và chỉ đạo cho LĐLĐ các huyện, thành phố, công đoàn ngành và Công đoàn cơ sở (CĐCS) trực thuộc củng cố lại đội ngũ cán bộ làm công tác PBGDPL để lãnh đạo thực hiện và xây dựng kế hoạch để tổ chức thực hiện công tác PBGDPL. Mặt khác, thông qua hội nghị giao ban định kỳ của hệ thống Công đoàn thường xuyên quan tâm chỉ đạo tổ chức công đoàn phải tăng cường công tác phối hợp với các ngành và Hội đồng phối hợp PBGDPL ở địa phương cũng như huy động sức mạnh tổng hợp của toàn xã hội tham gia vào công tác PBGDPL tạo sự chuyển biến tích cực về nhận thức và ý thức tôn trọng, chấp hành pháp luật của toàn thể cán bộ và CNVCLĐ góp phần thực hiện tốt các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội hằng năm.
Có thể nói qua 04 năm triển khai thực hiện, LĐLĐ tỉnh đã phối hợp tốt với các sở, ngành, các doanh nghiệp đã tổ chức hàng trăm lớp tuyên truyền pháp luật cho đối tượng là cán bộ công đoàn và CNLĐ tại các doanh nghiệp chủ yếu là tại các huyện, thị xã, thành phố có nhiều doanh nghiệp (trong đó riêng Tiểu đề án 2 là 40 lớp). Tiến hành biên soạn và cấp phát trên 70.000 tờ gấp về Bộ luật Lao động và Luật Công đoàn, Luật BHXH, BHYT và các pháp luật liên quan đến người lao động để tổ chức cấp phát trực tiếp cho người lao động. Các nội dung của tờ gấp được lấy ý kiến thẩm định và đóng góp ý kiến của các cơ quan chức năng. Đây là những tài liệu nguồn để các LĐLĐ huyện, thị xã, thành phố, ngành và doanh nghiệp có thể nhân bản hoặc tham khảo để biên soạn lại theo các hình thức thích hợp khác để tuyên truyền, phổ biến rộng rãi cho công nhân lao động.
Công tác phối hợp với các cơ quan thông tấn, báo chí cũng được triển khai cùng với nhiều biện pháp tuyên truyền khác. LĐLĐ tỉnh đã ký kết chương trình phối hợp với Báo Lao động, Báo Quảng Nam, Đài phát thanh truyền hình Quảng Nam, Thông tấn xã Việt Nam tại Quảng Nam đăng tải kịp thời trên 300 tin, bài viết về các hoạt động tuyên truyền pháp luật, các chế độ chính sách có liên quan đến người lao động. Tại cơ sở đã đăng hàng trăm tin, bài trên sóng Đài phát thanh truyền hình của các huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh.
LĐLĐ tỉnh thường xuyên chỉ đạo LĐLĐ các huyện, thị xã, thành phố, Công đoàn ngành, CĐCS trực thuộc phối hợp với các ngành chức năng ở địa phương, đặc biệt là Hội đồng phối hợp PBGDPL địa phương tổ chức tuyên truyền pháp luật lao động, Luật Công đoàn cũng như các văn bản luật liên quan đến người lao động. Theo thống kê, đến nay các địa phương, đơn vị, ngành đã tổ chức trên 550 lớp tuyên truyền, thu hút trên 65.600 lượt người tham gia học tập. Nhiều địa phương tổ chức tuyên truyền pháp luật thông qua hội thi sân khấu hóa, thi tìm hiểu, hái hoa dân chủ... đã tạo nên được không khí vui tươi, phấn khởi trong CNVCLĐ.
Ngoài hoạt động trên, để đẩy mạnh hoạt động PBGDPL cho CNLĐ, LĐLĐ tỉnh đã chỉ đạo, duy trì hoạt động của 14 "Tổ công nhân tự quản khu nhà trọ" ở khu công nghiệp Điện Nam - Điện Ngọc nhằm duy trì tổ chức PBGDPL và phòng chống tệ nạn xã hội, mại dâm, ma túy cho CNLĐ ở tập trung, bước đầu đã tạo nên hiệu ứng xã hội tốt được các cấp ủy đảng, chính quyền địa phương hoan nghênh. Đồng thời phối hợp cùng công an và ngành chức năng ở địa phương tổ chức các hoạt động PBGDPL trong CNLĐ; tổ chức phát động phong trào đấu tranh và tố giác tội phạm; tuyên truyền phòng chống HIV/AIDS, ma túy, mại dâm, tuyên truyền về sức khỏe sinh sản cho CNLĐ và phòng chống các tệ nạn xã hội..., tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, các trò chơi vận động, hội thao, hội thi, chăm lo cho công nhân nhà trọ nhằm xây dựng mối quan hệ gắn bó giữa CNLĐ với địa phương...
Trong quá trình triển khai thực hiện công tác PBGDPL, LĐLĐ tỉnh đã tranh thủ sự quan tâm, tạo điều kiện của các doanh nghiệp, nhất là việc bố trí hội trường, âm thanh, tạo điều kiện về thời gian cho người lao động tham gia các lớp tuyên truyền. Bên cạnh đó, ngoài nguồn kinh phí hỗ trợ về chế độ cho người lao động tham dự các lớp tập huấn theo Kế hoạch được duyệt, LĐLĐ các huyện, thị xã, thành phố, Công đoàn ngành cũng đã trích kinh phí của Công đoàn hỗ trợ thêm cho người lao động, bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi nghỉ việc tham dự các lớp tập huấn.
Ngoài nội dung Kế hoạch phân công của UBND tỉnh, LĐLĐ tỉnh cũng đã xây dựng kế hoạch liên tịch phối hợp với ngành như: Bảo hiểm xã hội tỉnh, Bộ đội biên phòng tỉnh, Sở Lao động, Thương binh & Xã hội... tổ chức các lớp tuyên truyền pháp luật cho đoàn viên, CNLĐ tại các doanh nghiệp và đoàn viên các nghiệp đoàn nghề cá tại xã ven biển trong tỉnh.
Từ thực tiễn hoạt động xã hội hóa công tác PBGDPL trong những năm qua, chúng tôi nhận thấy một số ưu điểm nổi bậc đó là:
- Nội dung tuyên truyền được chọn lọc, có trọng tâm, không dàn trải, cách thức tuyên truyền được kết hợp linh hoạt phù hợp với điều kiện sống và làm việc của CNLĐ.
- Kịp thời đổi mới nghiên cứu, lựa chọn và biên soạn bộ tài liệu phục vụ công tác tập huấn, bồi dưỡng và hoạt động tuyên truyền sát với đối tượng và đạt yêu cầu đề ra.
- Cán bộ CĐCS thường xuyên cập nhật những nội dung pháp luật mới, những phương pháp kỹ năng tuyên truyền hiệu quả, là hạt nhân nòng cốt để tiếp tục thực hiện công tác tuyên truyền tại doanh nghiệp mình.
- Nhiều doanh nghiệp trong tỉnh đã quan tâm và tạo nhiều điều kiện thuận lợi để triển khai công tác PBGDPL cho CNLĐ; ý thức chấp hành pháp luật của người lao động đã có sự chuyển biến mạnh mẽ, tự giác chấp hành tốt quy định của pháp luật nói chung, pháp luật lao động nói riêng; nội quy, quy chế của doanh nghiệp, đóng góp tích cực trong hoạt động sản xuất kinh doanh, góp phần xây dựng mối quan hệ lao động hài hoà, ổn định, tiến bộ trong các doanh nghiệp.
Bên cạnh những kết quả đạt được như đã nêu trên, trong quá trình triển khai công tác PBGDPL cho CNLĐ trong các doanh nghiệp tỉnh vẫn còn một số bất cập như sau:
- Việc bố trí thời gian của người sử dụng lao động để thực hiện công tác tuyên truyền còn rất bạn chế một số lớp phải bố trí cho người lao động học tập ngoài giờ sản xuất hoặc vào ngày nghỉ cuối tuần. Đối với người lao động thì khả năng tiếp thu nắm bắt chậm, một số còn chưa quan tâm nên hiệu quả hoạt động PBGDPL chưa cao.
- Nhiều doanh nghiệp vẫn còn vi phạm pháp luật lao động, vi phạm chính sách tiền lương, BHXH, BHYT đối với CNLĐ, trong khi các chế tài xử phạt hành vi vi phạm pháp luật lao động của Nhà nước chưa thật sự nghiêm, chưa đủ sức răn đe.
- Nguồn kinh phí phục vụ cho công tác tuyên truyền còn thấp so với yêu cầu và sự lớn mạnh của giai cấp công nhân, doanh nghiệp toàn tỉnh hiện nay.
Để thực hiện tốt hơn nữa các giải pháp xã hội hóa công tác PBGDPL nhằm đáp ứng yêu cầu phổ biến pháp luật cho người lao động trong các doanh nghiệp LĐLĐ tỉnh đề ra một số nhiệm vụ và giải pháp như sau:
- Tiếp tục chủ động hơn nữa công tác phối hợp với các sở, ngành có liên quan trong việc xây dựng và triển khai thực hiện kế hoạch PBGDPL cho CNVCLĐ nói chung và CNLĐ tại các khu, cụm công nghiệp nói riêng hằng năm.
- Đổi mới, đa dạng hóa nội dung, hình thức PBGDPL phù hợp với đặc điểm, nhu cầu của từng nhóm đối tượng và điều kiện, hoàn cảnh cụ thể người lao động của từng doanh nghiệp.
- Tăng cường PBGDPL tại các địa bàn trọng điểm, khu, cụm công nghiệp, khu nhà trọ công nhân. Tăng cường phối hợp với chủ doanh nghiệp tổ chức đối thoại định kỳ với người lao động để kết hợp PBGDPL và giải quyết những nguyện vọng chính đáng của họ.
- Phối hợp, tổ chức kiểm tra, giám sát việc tuân thủ pháp luật của các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất; xử lý nghiêm hành vi vi phạm pháp luật lao động và các luật liên quan, nhằm nâng cao ý thức tôn trọng, chấp hành pháp luật của người lao động và người sử dụng lao động trong doanh nghiệp.
- Tiếp tục củng cố đội ngũ cán bộ làm công tác PBGDPL tại LĐLĐ các huyện, thị xã, thành phố và Công đoàn ngành./.

Mỹ Yến