Đảng ta luôn xác định dân vận và công tác dân vận là nhiệm vụ có ý nghĩa chiến lược đối với toàn bộ sự nghiệp cách mạng nước ta, là điều kiện quan trọng để đảm bảo sự lãnh đạo của Đảng và giữ gìn mối quan hệ máu thịt giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân.

Tuy nhiên, trong mỗi thời kỳ cách mạng khác nhau công tác dân vận đòi hỏi phải được tiến hành theo những phương thức khác nhau phù hợp với điều kiện kinh tế xã hội hiện thời.

Trước đây, khi mà hệ thống pháp luật của Nhà nước ta chưa được hoàn thiện, nhiều lĩnh vực xã hội, lĩnh vực quản lý nhà nước chưa có luật, pháp lệnh, nghị định… để điều chỉnh thì nghị quyết, chỉ thị, văn bản chỉ đạo của Đảng được các cấp chính quyền vận dụng trực tiếp vào hoạt động quản lý nhà nước như là một phương tiện không thể thiếu và được xã hội thừa nhận. Về phía nhân dân, vì đã thừa nhận sự lãnh đạo của Đảng như là một tất yếu khách quan nên việc học tập quán triệt và thực hiện theo nghị quyết của Đảng cũng là việc làm tất yếu như thi hành pháp luật vậy. Do đó, có thể nói, đặc điểm nhiệm vụ lớn nhất của công tác dân vận trong thời kỳ hệ thống pháp luật chưa được hoàn thiện là tuyên truyền giải thích chủ trương, chính sách của Đảng để mọi cấp chính quyền, mọi người dân nắm bắt được và làm theo.

Trong hơn chục năm trở lại đây cũng như hiện nay, điều rõ ràng rất dễ nhận thấy là hệ thống pháp luật ngày càng được Nhà nước ta tích cực quan tâm xây dựng, hoàn thiện trên cả hai phương diện (ban hành mới và sửa đổi, bổ sung cũ) nhằm tăng cường tính đồng bộ, thống nhất, hiệu lực, hiệu quả của hệ thống pháp luật để đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu quản lý xã hội, phát triển đất nước trong điều kiện mới. Yêu cầu đòi hỏi mang tính đặc trưng của nhà nước pháp quyền là Nhà nước phải sử dụng công cụ quản lý xã hội là pháp luật chứ không phải là nghị quyết hay chỉ thị của Đảng. Điều này có mâu thuẫn hay có ảnh hưởng gì đến vai trò lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước và xã hội hay không? Hoàn toàn không. Chúng ta cần nhận thức rằng chủ trương, chính sách, đường lối của Đảng không chỉ là cương lĩnh, nghị quyết hay chỉ thị của Đảng mà phải hiểu theo nghĩa rộng nó còn bao hàm tất cả các văn bản pháp luật do Nhà nước ban hành. Bởi vì văn bản pháp luật của Nhà nước chính là sự thể hiện tập trung cô đọng quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng thông qua việc thể chế hóa nó chứ không phải là cái gì khác. Chính vì vậy để bảo đảm vai trò lãnh đạo của Đảng trong điều kiện nhà nước pháp quyền thì mọi quan điểm, chủ trương của Đảng phải được thể chế hóa thành cơ chế, chính sách pháp luật cụ thể cho phù hợp với lợi ích của nhân dân, vì nhân dân.

Như trên đã nói, đất nước ta đang ở trong thời kỳ đẩy mạnh xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, mọi quan điểm, chủ trương của Đảng phải được thể chế hóa thành cơ chế pháp luật của Nhà nước mới có thể tác động đến mọi tổ chức, cá nhân trong xã hội đa thành phần kinh tế, giai cấp, tầng lớp được. Do đó trong điều kiện hiện nay nếu những người làm công tác dân vận chỉ đơn thuần chú trọng đến việc tuyên truyền giải thích quan điểm, đường lối, nghị quyết của Đảng mà không gắn kết với việc phổ biến các quy định pháp luật có liên quan thì hiệu quả chắc chắn sẽ không cao. Về nguyên tắc, nghị quyết, chỉ thị của Đảng chỉ có tính ràng buộc đối với đảng viên, nhưng một khi nghị quyết, chỉ thị đó được thể chế hóa thành văn bản pháp luật thì nó có bắt buộc mọi người phải tuân theo. Để đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ công tác dân vận trong tình hình mới, đòi hỏi những người làm công tác này phải nhanh chóng nâng cao hiểu biết pháp luật và kết hợp vận dụng tốt kiến thức pháp luật vào công tác dân vận để minh họa cho tính khả thi và thực tiễn trong quản điểm, đường lối của Đảng.

Ngược lại, vấn đề cần đặt ra đối với những người làm công tác phổ biến, giáo dục pháp luật là phải luôn nhận thức và nắm vững quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng về từng lĩnh vực pháp luật cần được phổ biến cho nhân dân. Cương lĩnh, nghị quyết của Đảng như cội rễ, văn bản pháp luật của Nhà nước như thân cành; cội rễ và thân cành có gắn liền với nhau thì cây cối mới xanh tươi và đơm bông kết trái được. Nếu coi công tác phổ biến, giáo dục pháp luật chỉ đơn thuần là việc tuyên truyền những quy định bắt buộc của Nhà nước đối với người dân để họ biết và làm theo thì công tác phổ biến, giáo dục pháp luật chưa hoàn thành được nhiệm vụ dân vận mà nó cần phải hàm chứa trong đó (dân vận là nhiệm vụ của toàn thể hệ thống chính trị). Điều đó sẽ làm cho công tác phổ biến, giáo dục pháp luật vốn đã khô khan lại càng khô khan hơn. Cũng như yêu cầu đối với những người làm công tác dân vận, đội ngũ những người làm công tác phổ biến, giáo dục pháp luật phải được thường xuyên bồi dưỡng nâng cao trình độ lý luận chính trị, kịp thời nắm bắt chủ trương, nghị quyết của Đảng để vận dụng làm “mềm hóa” các quy định pháp luật giúp người dân dễ hiểu, dễ tiếp thu.

Về lâu dài, theo tôi trong thời gian đến, công tác dân vận và công tác phổ biến, giáo dục pháp luật nên có sự tăng cường phối hợp lồng ghép một cách tích cực hơn nữa để trong công tác tuyên truyền chủ trương chính sách của Đảng có sự cụ thể hóa bởi các cơ chế pháp luật của Nhà nước. Và ngược lại, trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật phải thể hiện được vấn đề cốt lõi của nó là xuất phát từ quan điểm, chủ trương của Đảng được cụ thể hóa, qua đó giúp người dân hiểu được bản chất và vai trò lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước và xã hội. Đây chính là một trong những cầu nối tăng cường mối quan hệ “máu thịt” giữa Nhân dân với Đảng và Nhà nước./.