Pháp luật giữ một vai trò đặc biệt quan trọng, là phương tiện không thể thiếu trong đời sống sinh hoạt hằng ngày của chúng ta và phát triển của xã hội. Do vậy công tác Tuyên truyền phổ biến, giáo dục pháp luật là hết sức cần thiết.     

Huyện Phú Ninh được chia tách từ Tam Kỳ (vào năm 2005). Trong những năm qua, được sự quan tâm chỉ đạo, hướng dẫn của Lãnh đạo Sở và các phòng ban của sở Tư pháp tỉnh Quảng Nam, sự trao đổi thông tin và kinh nghiệm của các huyện bạn; sự lãnh, chỉ đạo kịp thời của Huyện uỷ, Uỷ ban Nhân dân huyện. Công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật Huyện Phú Ninh, có những chuyển biến tích cực, góp phần ổn định trật tự xã hội, phát triển kinh tế của huyện nhà.

1. Vai trò của Phòng Tư pháp trong việc tham mưu cho cấp uỷ, chính quyền chỉ đạo triển khai thực hiện các đề án

Với vai trò là cơ quan thường trực của Hội đồng phối hợp công tác phổ biến giáo dục pháp luật, phòng Tư pháp huyện tham mưu Huyện uỷ ban hành Chỉ thị, tham mưu UBND huyện thành lập Hội đồng phối hợp công tác phổ biến giáo dục pháp luật của huyện, hằng năm được củng cố bổ sung thành viên cho phù hợp với nhiệm vụ tuyên truyền. Hội đồng được phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng thành viên, được hoạt động theo quy chế, hằng quý tổ chức giao ban, 6 tháng kiểm tra công tác tuyên truyền PBGDPL ở các đơn vị và UBND cấp xã, để kịp thời nhân ra diện rộng các phương thức tuyên truyền hiệu quả và đôn đốc nhắc nhở những đơn vị còn hạn chế; cuối năm kiểm tra đánh giá xếp loại thi đua.

* Vai trò của các cơ quan chủ trì đề án

Từ khi triển khai thực hiện các đề án thuộc Chương trình 212/TTg và Chương trình 37/TTg  của Chính phủ, công tác phổ biến, giáo dục pháp luật có nhiều điểm mới, đã nâng cao trách nhiệm của các cấp, các ngành, các địa phương; đồng thời huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị, đã tạo chuyển biến mạnh mẽ trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật và góp phần nâng cao sự hiểu biết và ý thức chấp hành pháp luật cho cán bộ và các tầng lớp nhân dân. Các cấp, các ngành, các địa phương được giao nhiệm vụ ngoài việc lãnh chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ chuyên môn, nhiệm vụ công tác phổ biến giáo dục pháp luật được xem là một bộ phận của công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho cán bộ, công chức, viên chức, chiến sĩ trong cơ quan đơn vị mình; chỉ đạo hướng dẫn các đơn vị ngành cấp dưới, phối hợp với cơ quan Tư pháp địa phương tổ chức phổ biến pháp luật theo ngành quản lý đến tất cả các cán bộ, công chức, viên chức trong ngành và nhân dân; nắm bắt để biết được đối tượng cần gì để mình tuyên truyền cho họ, nếu thiếu thông tin mình phải cung cấp thông tin, không phải tuyên truyền những gì mình có, mà nên tuyên truyền những gì họ cần và thiết thực.

Từ đó, hằng năm Hội đồng phối hợp huyện, các cơ quan chủ trì đề án xây dựng kế hoạch bám sát tình hình nhiệm vụ, chính trị của địa phương và hướng dẫn của ngành cấp trên. Các cơ quan chủ trì Đề án đã xây dựng kế hoạch chi tiết để triển khai thực hiện nhiệm vụ hết sức cụ thể, thiết thực.

Hình thức và nội dung phổ biến, giáo dục pháp luật ngày càng đa dạng, dễ hiểu, dễ nhớ và được triển khai sâu rộng đến các cơ quan, doanh nghiệp, các đơn vị hành chính, sự nghiệp, các trường học, đến địa bàn thôn, khối phố, góp phần nâng cao nhận thức pháp luật cho cán bộ công nhân viên chức, người lao động, các tầng lớp nhân dân và học sinh, ngăn chặn kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật, giữ vững kỷ cương pháp luật, tăng cường sự quản lý của nhà nước, góp phần giữ vững an ninh trật tự trên địa bàn huyện.

2. Các hình thức tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật

a. Công tác tuyên truyền trực tiếp

Từ khi hiện Chương trình 212/TTg (từ năm 2007) và Chương trình 37/TTg (từ năm 2009), huyện Phú Ninh tổ chức 35 hội nghị cho 5.250 lượt người dự để triển khai 36 Luật và văn văn bản hướng dẫn thi hành triển khai tuyên truyền cho cán bộ chủ chốt cấp huyện và cấp xã. Tổ chức 425 cuộc tuyên truyền các văn bản luật cho 25.502 cán bộ và nhân dân .

b. Tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng

Nội dung các văn bản luật mới và những văn bản luật có ý nghĩa thiết thực đến đời sống của người dân được thông tin tuyên truyền trên sóng Đài Truyền thanh của huyện với chuyên mục “Tìm hiểu Pháp luật”,được phát vào các ngày thứ hai và thứ sáu hằng tuần với thời lượng từ 10-12 phút với 312 tin; trên trang cổng thông tin điện tử của huyện đăng tải các văn bản luật mới, kịp thời phản ảnh các hoạt động tuyên truyền pháp luật trên địa bàn huyện.

 Ngoài ra Phòng Tư pháp huyện phối hợp với Huyện đoàn xây dựng chuyên mục “Thanh niên với pháp luật” đăng tải các luật đăng tải trên Bản tin Thanh niên được cấp phát đến các chi đoàn hằng tháng.

Đồng thời Phối hợp với Hội Nông dân huyện xây dựng chuyên mục “Nông dân với pháp luật” phát hành được 78 bản tin để cấp phát đến các chi hội nông dân ở cơ sở để tuyên truyền luật.

Bên cạnh đó, đã cấp phát 30.125  tờ rơi và 1.206 tài liệu tuyên truyền đến cán bộ và nhân dân.

c. Phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua tổ chức Hội thi

Để đa dạng hoá các phương thức tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật, để cán bộ và nhân dân nhận thức được kiến thức pháp luật, Phòng Tư pháp huyện đã kịp thời tham mưu cho UBND huyện tổ chức thành công 15Hội thi cấp huyện thu hút 15.120 lượt người đến dự xem và tìm hiểu pháp luật như: Cuộc thi “Tìm hiểu Luật Bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em”, cuộc thi “Tìm hiểu Luật Giao thông đường bộ năm 2008”, cuộc thi “Tìm hiểu Luật Phòng, chống bạo lực gia đình”; Hội thi “Tìm hiểu Luật bảo vệ Môi trường”, Hội thi Tuyên truyền viên pháp luật giỏi, Hội thi “Về xây dựng nông thôn mới”, Hội thi “Cả nhà chung tay”, phối hợp với các ngành, hội đoàn thể tổ chức hái hoa dân chủ, toạ đàm tìm hiểu pháp luật được 165 buổi, thu hút 12.267 lượt người dự .

Đặc biệt đối với học sinh và thanh thiếu niên trên địa bàn huyện, Phòng Tư pháp phối hợp với Phòng Giáo dục & Đào tạo và Huyện Đoàn tổ chức cho các em thi viết và diễn tiểu phẩm tại các trường vào thứ 2 hằng tuần giành từ 10 -> 15 phút để diễn tiểu phẩm, các tiểu phẩm được viết tuyên truyền các luật cũng như văn hoá ứng xử, đời sống hằng ngày, tìm hiểu về quê hương đất nước qua các làn điệu dân ca, hò, vè, tấu, bài chòi, kịch được các em dàn dựng và biểu diễn rất hồn nhiên, dí dỏm và được thi chung kết tại huyện. Qua các hội thi, cuộc thi đã góp phần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật, nâng cao trách nhiệm của cán bộ và các tầng lớp nhân dân trong việc chấp hành và thực thi pháp luật.

d. Tuyên truyền,phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua hoà giải cơ sở, tủ sách pháp luật và trợ giúp pháp lý

Bên cạnh đó, hoạt động xây dựng khai thác và kiện toàn tủ sách pháp luật tại các cơ quan, đơn vị, trường học và 11 xã, thị trấn trên địa bàn huyện cũng được chú trọng. Đến nay trên toàn huyện đã có 161 Tủ sách pháp luật. Tuyên truyền thông qua Tủ sách pháp luật được duy trì và đi vào nề nếp, tạo điều kiện cho cán bộ, nhân dân đến khai thác tra cứu và tìm hiểu về pháp luật.

Công tác hoà giải cơ sở cũng đã được quan tâm đúng mức, đã củng cố 85 tổ hoà giải với 545 thành viên, qua củng cố đã kịp thời tập huấn cho 545 thành viên tổ hoà giải cơ ở cơ sở. Giải quyết các khiếu nại tranh chấp, các mâu thuẫn nảy sinh ở cộng đồng dân cư.

Trợ giúp pháp lý trên địa bàn huyện từng bước đi vào hoạt động có hiệu quả; thành lập được 11 Câu lạc bộ Trợ giúp pháp lý. Trợ giúp miễn phí 1.140 vụ việc, tập trung trên các lĩnh vực về chính sách người có công, đất đai, hôn nhân và gia đình, hộ tịch, hộ khẩu, bồi thường hỗ trợ giải phóng mặt bằng. Công tác trợ giúp pháp lý lưu động đã tổ chức được 14 cuộc, tác động tích cực tới việc giữ vững ổn định tình hình chính trị, tạo niềm tin tuyệt đối của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng.

Qua triển khai và thực hiện các đề án của Chương trình 212 và 37 cho thấy các hình thức và phương pháp phổ biến pháp luật đến với người dân rất đa dạng; việc lựa chọn các nội dung luật để tuyên truyền đã đáp ứng nhu cầu tìm hiểu pháp luật của cán bộ, nhân dân ở địa phương; đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên pháp luật được trang bị kỹ năng, nghiệp vụ và kiến thức pháp luật cơ bản. Qua đó góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ Tư pháp có chất lượng, nâng cao được nhận thức, kịp thời đào tạo, bồi dưỡng về chuyên môn nghiệp vụ, lý luận chính trị và cả kỹ năng tuyên truyền. Từ đó thực hiện tốt nhiệm vụ tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật cho cán bộ và nhân dân làm cầu nối đưa pháp luật đến với cán bộ và nhân dân.        

3. Những tồn tại hạn chế

Đạt được những kết quả trên là đáng mừng! Tuy nhiên, việc triển khai thực hiện các đề án của Chương trình 212 và 37 vẫn còn những hạn chế, tồn tại nhất định.

Một số cơ quan chủ trì các tiểu đề án như ngành Thanh tra, ngành Nội vụ ở cấp xã không có cán bộ Thanh tra và cán bộ phụ trách công tác Nội vụ chuyên trách tại cấp xã. Do vậy, việc tuyên truyền trên lĩnh vực này ở cấp xã tập trung chủ yếu vào cán bộ tư pháp tham mưu. Vì vậy, cấp xã quá tải trong công tác tuyên truyền pháp luật.

Khó khăn ảnh hưởng lớn nhất đến hiệu quả công tác phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua việc thực hiện các đề án thuộc Chương trình 212 và Chương trình 37 đó là vấn đề về kinh phí phục vụ cho công tác này còn hạn chế. Vì đề án này chưa kết thúc thì đề án khác được ban hành (các đề án 212 thực hiện từ năm 2005 -2010, các đề án 37 thực hiện từ năm 2008- 2012), do đó ở địa phương có nhiều đề án mà nguồn kinh phí thì có hạn. UBND tỉnh quy định chưa cụ thể nguồn kinh phí tuyên truyền thường xuyên và nguồn kinh phí thực hiện chương trình các đề án cho cấp huyện và cấp xã còn quy định chung chung nên chắc chắn rằng trong bố trí ngân sách còn hạn chế cho công tác tuyên truyền.

4. Công tác tuyên truyền trong thời gian đến

Thứ nhất, để nâng cao hiệu quả của công tác phổ biến, giáo dục pháp luật thì nhân tố con người là quan trọng nhất, quyết định đến chất lượng, hiệu quả của công tác này. Điều đó đòi hỏi chúng ta phải tăng cường xây dựng đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên pháp luật vững mạnh cả về số lượng và chất lượng, có phẩm chất chính trị tốt, trình độ chuyên môn vững vàng, có kỹ năng truyền đạt, am hiểu pháp luật và kiến thức xã hội, có như vậy mới đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

Thứ hai, cần tăng cường mối quan hệ phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị. Đây là việc làm cần thiết nhằm gắn kết, phối hợp đồng bộ trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật. Mặc dù, công tác này là nhiệm vụ thường xuyên của mỗi cơ quan, đơn vị nhưng để đạt được hiệu quả cao thì việc phối hợp là rất cần thiết.

Thứ ba, không ngừng đổi mới các hình thức tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật như thông qua hình thức tổ chức hội thi được cán bộ và các tầng lớp nhân dân quan tâm theo dõi, đồng tình ủng hộ. Bên cạnh đó, cần tăng cường các đẩy mạnh các hình thức phổ biến, giáo dục pháp luật trên các phương tiện thông tin đại chúng;  trên các bản tin, chuyên mục của các hội, đoàn thể. Đây là cách nhanh nhất, ít tốn kém nhưng hiệu quả lại rất cao.

Thứ tư, công tác hoà giải ở cơ sở là rất quan trọng, nhằm tăng cường sự đoàn kết, thắt chặt tình làng nghĩa xóm trong các cộng đồng dân cư, hạn chế việc khiếu kiện lên cấp trên và toà án, do vậy cán bộ làm công tác hoà giải phải có tâm, có kiến thức pháp luật, kiên trì, hoà nhã, có uy tín trong nhân dân.

Thứ năm, Chú trọng, đẩy mạnh thực hiện mô hình “Ngày pháp luật”. Việc triển khai thực hiện “Ngày pháp luật” nhằm hình thành thói quen tìm hiểu, học tập và nghiên cứu pháp luật trong cán bộ, công nhân viên chức và nhân dân theo đúng phương châm "Cán bộ biết pháp luật để thực thi pháp luật. Nhân dân hiểu pháp luật để chấp hành pháp luật", qua đó góp phần tăng cường pháp chế, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ở địa phương.

Thứ sáu, kịp thời kiểm tra, đôn đốc nhắc nhở, sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm và biểu dương, khen thưởng để làm đòn bẩy cho công tác tuyên truyền.

 Qua thực trạng và giải pháp trong việc tổ chức triển khai thực hiện các đề án phổ biến pháp luật của huyện Phú Ninh góp một phần nhỏ nâng cao hiệu trong công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật trên địa bàn tỉnh Quảng Nam. 

Phòng Tư pháp huyện Phú Ninh