1. Tập quyền và phân quyền: Hai phương thức cơ bản tổ chức và thực thi quyền lực nhà nước

Quyền lực nhà nước luôn gắn liền với lịch sử phát triển của xã hội loài người. Theo Will Durant trong cuốn Nguồn gốc văn minh (Bản dịch Nguyễn Hiến Lê, Nxb. Văn hoá thông tin, năm 2006) thì trong các xã hội sơ đẳng, khi các cộng đồng xã hội tỏ ra quá yếu ớt, bạc nhược, dễ bị tổn thương trước những thách thức của tự nhiên và các kẻ thù xã hội khác thì con người bắt đầu hợp quần, liên kết, thống nhất, đoàn kết lại để thực hiện các hoạt động chung mang tính chất cộng đồng, xã hội từ đó được tổ chức theo một trật tự nhất định trên cơ sở ý chí, nguyện vọng chung của cả cộng đồng đó. Người đứng đầu của mô hình này là những thủ lĩnh, tù trưởng, tộc trưởng, giáo trưởng và đây chính là phương thức hình thành quyền lực xã hội. Tuy nhiên, khi kinh tế - xã hội phát triển đến một trình độ nhất định, trong xã hội xuất hiện người giàu, kẻ nghèo, quan hệ giai cấp và đấu tranh giai cấp xuất hiện cùng mới một loại quyền lực mới: quyền lực chính trị với mục tiêu là duy trì, bảo đảm sự thống trị của giai cấp thống trị đối với toàn xã hội.

       Luật Tố tụng hành chính năm 2010, có hiệu lực từ ngày 01-7-2011 và bắt đầu đi vào cuộc sống. Để giúp người dân hiểu rõ và xác định đúng đối tượng khởi kiện trong vụ án hành chính có vai trò rất quan trọng, không chỉ trong việc giải quyết đúng đắn vụ án mà còn giúp họ bảo vệ tối đa quyền, lợi ích chính đáng của mình.

       Thực tế cho thấy, việc xác định đúng đối tượng khởi kiện vụ trong án hành chính không phải là chuyện dễ dàng đối với người dân. Vấn đề này, một mặt do hoạt động quản lý hành chính nhà nước hết sức đa dạng kéo theo sự đa dạng của các loại quyết định hành chính, hành vi hành chính; mặt khác, do nhận thức về quyết định hành chính, hành vi hành chính là đối tượng khiếu kiện hành chính, còn có sự chưa thống nhất; cũng như việc xác định đâu là quyết định hành chính, đâu là hành vi hành chính cũng gặp nhiều khó khăn.

       Trong phạm vi bài viết này, tôi chỉ nêu một số quan điểm của mình về việc xác định đâu là quyết định hành chính, hành vi hành chính để giúp người dân hiểu rõ khi thực hiện quyền khiếu kiện của mình cho đúng pháp luật:

          Được sự thống nhất của UBND tỉnh Quảng Nam, Sở Tư pháp đã thành lập Đoàn khảo sát học tập kinh nghiệm về công tác theo dõi thi hành pháp luật, với 8 thành viên thuộc các đơn vị: Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Tài chính, Sở Tư pháp, Văn phòng UBND tỉnh và Phòng Tư pháp huyện Tiên Phước. Theo lịch trình dự kiến trước, trong thời gian từ ngày 08 đến 15-11-2011, Đoàn khảo sát đã đến tham quan, tìm hiểu, học tập kinh nghiệm về công tác theo dõi thi hành pháp luật trong lĩnh vực xử lý vi phạm hành chính tại các tỉnh bạn: Ninh Thuận, Bình Dương và Đồng Tháp.

Kể từ khi Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân năm 2004 (sau đây gọi tắt Luật năm 2004) có hiệu lực thi hành, công tác soạn thảo và ban hành văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) của HĐND và UBND các cấp ở Quảng Nam đã ngày càng có chất lượng hơn, cơ bản đã tuân thủ đúng trình tự, thủ tục soạn thảo, ban hành theo Luật. Tuy nhiên, trong công tác tham mưu cho UBND tỉnh, một số cơ quan, đơn vị chưa tuân thủ đúng trình tự, thủ tục theo quy định của Luật năm 2004, dẫn đến việc soạn thảo VBQPPL đạt được kết quả chưa cao, chưa đảm bảo tính dân chủ trong quá trình xây dựng văn bản…từ đó dẫn đến việc ban hành một số VBQPPL có thiếu tính khả thi.

Hiến pháp là Luật cơ bản, Luật “gốc”, là cơ sở để xây dựng các đạo luật khác, hình thành nên một hệ thống pháp luật đồng bộ, thống nhất. Bản thân Hiến pháp không thể tự đi vào cuộc sống nếu như nó không được thể chế hóa bằng các văn bản luật cụ thể. Do đó để tham gia ý kiến vào việc tổng kết thi hành Hiến Pháp, không thể không đề cập đến những văn bản luật liên quan đến những vấn đề lớn, quan trọng được quy định trực tiếp trong Hiến pháp, trong đó có Luật tổ chức Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân.

Sáng qua (26/7), Ủy viên Bộ Chính trị - Bí thư Thành ủy TP.HCM Lê Thanh Hải khi đến thăm LĐLS Việt Nam cũng chỉ ra, nhận thức chưa đầy đủ về vai trò của LS cũng là một trong những nguyên nhân cản trở sự phát triển của TP. Chỉ cần “nhìn” từ lĩnh vực đầu tư cũng thấy điều đó. Trong khi các doanh nghiệp nước ngoài khi đến đầu tư, ký kết ở nước ta lúc nào cũng có LS “đi kèm”, thì vẫn còn nhiều doanh nghiệp của ta cứ “tay không bắt giặc”, tự tham gia đàm phán, ký kết mà không có LS tư vấn, đồng nghĩa với đó là việc phải chấp nhận rủi ro về pháp lý.