Tính khoan hồng trong chính sách hình sự của Nhà nước ta được thể hiện qua rất nhiều quy định trong Bộ luật hình sự 2015 (đã được sửa đổi, bổ sung theo Luật số 12/2017/QH14, ngày 20/6/2017), đặc biệt là những quy định mang tính nguyên tắc được thể hiện ở phần các quy định chung. Cụ thể, tại Điều 66 Bộ luật hình sự 2015, quy định về tha tù trước thời hạn có điều kiện, là một chính sách hình sự vừa thể hiện được tính nhân đạo sâu sắc đối với người phạm tội đang chấp hành hình phạt tù vừa có ý nghĩa giáo dục, động viên những người đang chấp hành hình phạt tù khác phấn đấu hoàn lương, phục thiện để sớm trở lại hòa nhập với cộng đồng.
Tuy nhiên, bên cạnh việc quy định các điều kiện tha tù trước thời hạn, Bộ luật hình sự 2015 vẫn có những quy định cụ thể về các trường hợp không được tha tù trước thời hạn, nhằm thể hiện tính nghiêm khắc của Nhà nước như là biện pháp răn đe trước đối với những trường hợp phạm tội gây nguy hại cho an ninh quốc gia, xâm phạm nghiêm trọng đến tính mạng sức khỏe, danh dự nhân phẩm của con người...
Dưới đây, là các quy định cụ thể trong Bộ luật hình sự 2015 về những trường hợp không được tha tù trước thời hạn:
Một là, người bị kết án về một trong các tội quy định tại Chương XIII về các tội xâm phạm an ninh quốc gia. Cụ thể: Điều 108 (tội phản bội Tổ quốc), Điều 109 (tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân), Điều 110 (tội gián điệp), Điều 111 (tội xâm phạm an ninh lãnh thổ), Điều 112 (tội bạo loạn), Điều 113 (tội khủng bố nhằm chống chính quyền nhân dân), Điều 114 (tội phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam), Điều 115 (tội phá hoại việc thực hiện các chính sách kinh tế - xã hội), Điều 116 (tội phá hoại chính sách đoàn kết), Điều 117 (tội làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam), Điều 118 (tội phá rối an ninh), Điều 119 (tội chống phá cơ sở giam giữ), Điều 120 (tội tổ chức, cưỡng ép, xúi giục người khác trốn đi nước ngoài hoặc trốn ở lại nước ngoài nhằm chống chính quyền nhân dân), Điều 121 (tội trốn đi nước ngoài hoặc trốn ở lại nước ngoài nhằm chống chính quyền nhân dân).
Hai là, người bị kết án về một trong các tội quy định tại Chương XXVI của Bộ luật hình sự 2015, các tội phá hoại hòa bình, chống loài người và tội phạm chiến tranh. Cụ thể: Điều 421 (tội phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược), Điều 422 (tội chống loài người), Điều 423 (tội phạm chiến tranh), Điều 424 (tội tuyển mộ, huấn luyện hoặc sử dụng lính đánh thuê), Điều 425 (tội làm lính đánh thuê).
Ba là, người phạm tội khủng bố, quy định tại Điều 299 của Bộ luật hình sự 2015.
Bốn là, người phạm các tội quy định tại Chương XIV (các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người), nếu bị kết án từ 10 năm tù trở lên.
Năm là, người phạm tội các tội quy định tại các điều sau đây mà bị kết án từ 7 năm tù trờ lên: Điều 168 (tội cướp tài sản), Điều 169 (tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản), Điều 248 (tội sản xuất trái phép chất ma túy), Điều 251 (tội mua bán trái phép chất ma túy) và Điều 252 (chiếm đoạt chất ma túy).
Sáu là, người bị kết án tử hình được ân giảm xuống tù chung thân hoặc người bị kết án tử hình nhưng thuộc trường hợp không thi hành án tử hình, theo khoản 3 Điều 40 BLHS 2015 (Phụ nữ có thai hoặc phụ nữ đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi; người đủ 75 tuổi trở lên; và người bị kết án tử hình về tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ mà sau khi bị kết án đã chủ động nộp lại ít nhất ba phần tư tài sản tham ô, nhận hối lộ và hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn.)

Nguyễn Kỳ Sanh