Gần đây, trên một số trang báo mạng, câu chuyện “Thắng kiện UBND huyện 4,2 triệu đồng nhưng nộp án phí 36 triệu đồng”, được khá nhiều người quan tâm. Xoay quanh vụ việc này, nhiều ý kiến cho rằng sở dĩ có chuyện như vậy là vì trong quá trình giải quyết vụ án Tòa án nhân dân huyện K đã “bênh vực” cho phía người bị kiện (ở đây là UBND huyện K).

Vụ việc nêu trên là một ví dụ điển hình cho khá nhiều vụ việc đã và đang diễn ra khá phổ biến trong việc giải quyết các vụ án hành chính tại Tòa án cấp huyện. Theo thống kê của Tòa án nhân dân tối cao (TANDTC) về kết quả giải quyết các vụ án hành chính của TAND các cấp (từ năm 2012 đến năm 2014) thì tỷ lệ các bản án, quyết định của Tòa án bị hủy, sửa có dấu hiệu tăng lên theo từng năm. Nếu như trong năm 2012, tỷ lệ này nằm ở mức 6,1%, thì đến năm 2013 tỷ lệ đó đã tăng lên thành 7,6% và đến năm 2014 là 8,9 % . Đây là một tỷ lệ khá cao nếu so với mặt bằng chung trong việc giải quyết các vụ án dân sự (tỷ lệ các bản án, quyết định trong lĩnh vực dân sự bị hủy, sửa chỉ dao động ở mức 5%)  

Nhận định về nguyên nhân xảy ra thực trạng nói trên, tại báo cáo tổng kết 03 năm thi hành Luật Tố tụng hành chính năm 2010 (Báo cáo số 04/BC-TANDTC ngày 29/1/2015), TANDTC nhận định:

“Trong thời gian qua, bản án, quyết định hành chính của Tòa án nhân dân cấp huyện bị hủy, sửa chiếm tỷ lệ cao. Một số ý kiến cho rằng việc giao cho Tòa án nhân dân cấp huyện giải quyết các khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện và Ủy ban nhân dân cấp huyện là một trong những nguyên nhân có thể dẫn tới việc giải quyết vụ án của Tòa án không bảo đảm khách quan vì có sự ảnh hưởng, tác động của các cơ quan quản lý hành chính nhà nước ở địa phương”.

Để khắc phục tình trạng các bản án, quyết định của Tòa án cấp huyện trong các vụ việc, khiếu kiện hành chính bị hủy, sửa nhiều như thời gian qua, Luật Tố tụng hành chính năm 2015 đã có một sửa đổi quan trọng so với Luật Tố tụng hành chính năm 2010 là giao thẩm quyền xét xử sơ thẩm những khiếu kiện liên quan đến các quyết định hành chính, hành vi hành chính của Ủy ban nhân dân cấp huyện, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện cho Tòa án nhân dân cấp tỉnh thực hiện (Khoản 4, Điều 32, Luật Tố tụng hành chính năm 2015). Theo đó, kể từ ngày 01/7/2016, các vụ án hành chính mà người bị kiện là UBND hoặc Chủ tịch UBND cấp huyện sẽ do Tòa án nhân dân cấp tỉnh trên cùng phạm vi địa giới hành chính thụ lý giải quyết theo thủ tục sơ thẩm.

Thực tế cho thấy, việc giao thẩm quyền giải quyết vụ án hành chính mà người bị kiện là UBND hoặc Chủ tịch UBND cấp huyện cho Tòa án cùng cấp là khó đảm bảo được tính công bằng, khách quan, dẫn đến nhiều vụ việc các phán quyết của HĐXX là bất lợi cho người khởi kiện.

Với sự thay đổi quan trọng nêu trên, cùng với nhiều sửa đổi, bổ sung tích cực khác, Luật Tố tụng hành chính năm 2015 đang được kỳ vọng sẽ mang lại những bước tiến mới trong công tác giải quyết các vụ án hành chính, góp phần bảo vệ tốt hơn cho quyền và lợi ích hợp pháp của các cá nhân, cơ quan, tổ chức trong thời gian đến./.

                                                                                              Vĩnh Can