Những vấn đề cử tri cần quan tâm

Hiện nay các địa phương trong tỉnh đã và đang bước vào đợt cao điểm tuyên truyền Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Bầu cử ĐBQH và đại biểu HĐND, đồng thời chuẩn bị các điều kiện cần thiết phục vụ cuộc bầu cử ĐBQH khóa XIV và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2016 – 2021 sẽ diễn ra vào ngày 22/5/2016 sắp tới. Để tạo điều kiện cho cử tri thực hiện tốt quyền bầu cử của mình nhằm lựa chọn được những đại diện xứng cho nhân dân đứng ra gánh vác công việc quan trọng của đất nước; Ban Biên tập Cổng Thông tin điện tử Hội đồng Phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật tỉnh xin giới thiệu một số vấn đề cử tri cần quan tâm khi thực hiện quyền bầu cử của mình:

Nguyên tắc bầu cử: Kế thừa những quy định của Luật bầu cử ĐBQH năm 1997 đã được sửa đổi, bổ sung theo Luật năm 2001 và Luật năm 2010, Luật bầu cử đại biểu HĐND năm 2003 đã được sửa đổi, bổ sung theo Luật năm 2010 (gọi là Luật cũ), Luật Bầu cử ĐBQH và đại biểu HĐND năm 2015 (Luật năm 2015) quy định việc bầu cử ĐBQH và đại biểu HĐND được tiến hành theo nguyên tắc phổ thông, bình đẳng, trực tiếp và bỏ phiếu kín.

Tuổi bầu cử và tuổi ứng cử: Tiếp thu tinh thần của Hiến pháp 2013, Luật năm 2015 quy định tính đến ngày bầu cử được công bố, công dân Việt Nam đủ 18 tuổi trở lên có quyền bầu cử và đủ 21 tuổi trở lên có quyền ứng cử vào QH, HĐND các cấp theo quy định. Tuổi để thực hiện quyền bầu cử và ứng cử của công dân được tính từ ngày, tháng, năm sinh ghi trong Giấy khai sinh đến ngày bầu cử ĐBQH khóa XIV, đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2016 - 2021 đã được ấn định (ngày 22/5/2016). Trường hợp không có Giấy khai sinh thì căn cứ vào Sổ hộ khẩu hoặc Giấy chứng minh nhân dân để tính tuổi thực hiện quyền bầu cử, ứng cử. Mỗi tuổi tròn được tính từ ngày, tháng, năm sinh dương lịch của năm trước đến ngày, tháng, năm sinh dương lịch của năm sau. Trường hợp không xác định được ngày sinh thì lấy ngày 01 của tháng sinh làm căn cứ để xác định tuổi thực hiện quyền bầu cử và ứng cử. Trường hợp không xác định được ngày và tháng sinh thì lấy ngày 01 tháng 01 của năm sinh làm căn cứ để xác định tuổi thực hiện quyền bầu cử và ứng cử.

Như vậy, đối với cuộc bầu cử ĐBQH khóa XIV, đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2016 - 2021 đã được ấn định ngày 22/5/2016, mọi công dân Việt Nam có ngày sinh từ ngày 22/5/1998 trở về trước đều có quyền bầu cử, công dân có ngày sinh từ ngày 22/5/1995 về trước đều có quyền ứng cử, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.

Tiêu chuẩn người ứng cử ĐBQH và đại biểu HĐND: Tiêu chuẩn đại biểu có thay đổi căn bản là không quy định cụ thể tiêu chuẩn trong Luật mà dẫn chiếu đến Luật tổ chức QH và Luật tổ chức chính quyền địa phương. Theo đó: Điều 22 Luật tổ chức QH và Điều 7 Luật tổ chức chính quyền địa phương quy định, ĐBQH và ĐB HĐND có những tiêu chuẩn sau: Trung thành với Tổ quốc, nhân dân và Hiến pháp, phấn đấu thực hiện công cuộc đổi mới, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Có phẩm chất đạo đức tốt, cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, gương mẫu chấp hành pháp luật; có bản lĩnh, kiên quyết đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, mọi biểu hiện quan liêu, hách dịch, cửa quyền và các hành vi vi phạm pháp luật khác. Có trình độ văn hóa, chuyên môn, có đủ năng lực, sức khỏe, kinh nghiệm công tác và uy tín để thực hiện nhiệm vụ ĐBQH, ĐB HĐND. Liên hệ chặt chẽ với nhân dân, lắng nghe ý kiến của nhân dân, được nhân dân tín nhiệm. Có điều kiện tham gia các hoạt động của QH, HĐND.

Trên cơ sở các quy định này, các cơ quan, tổ chức, đơn vị được quyền giới thiệu người ra ứng cử cần đề cao trách nhiệm, giới thiệu những ứng cử viên tiêu biểu, có độ tuổi thích hợp, có đủ tài, đủ đức để cử tri có điều kiện lựa chọn người thực sự xứng đáng làm đại biểu cho mình để nâng cao hơn nữa năng lực, trình độ của đại biểu.

Danh sách cử tri: Lập danh sách cử tri là hoạt động quan trọng của mỗi cuộc bầu cử để xác định đối tượng tham gia bầu cử, có ý nghĩa xác nhận về mặt pháp lý quyền bầu cử của công dân. Điểm khác biệt của Luật năm 2015 so với Luật cũ là bổ sung thêm đối tượng cử tri là người đang bị tạm giam, những người đang chấp hành biện pháp đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc sẽ được ghi tên vào danh sách cử tri để bầu ĐBQH và ĐB HĐND cấp tỉnh, nơi người đó đang bị tạm giam, đang được giáo dục, cai nghiện bắt buộc.(Khoản 5, Điều 29). Như vậy, theo luật này, chỉ những người đang bị tước quyền bầu cử theo bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật, người đang phải chấp hành hình phạt tù và người mất năng lực hành vi dân sự thì mới không được ghi tên vào danh sách cử tri.

Cử tri là người tạm trú và có thời gian đăng ký tạm trú tại địa phương chưa đủ 12 tháng, cử tri là quân nhân ở các đơn vị vũ trang nhân dân được ghi tên vào danh sách cử tri để bầu ĐBQH, đại biểu HĐND cấp tỉnh, cấp huyện ở nơi tạm trú hoặc đóng quân. Công dân Việt Nam ở nước ngoài trở về Việt Nam trong khoảng thời gian từ sau khi danh sách cử tri đã được niêm yết đến trước thời điểm bắt đầu bỏ phiếu 24 giờ, thì đến UBND cấp xã xuất trình Hộ chiếu có ghi quốc tịch Việt Nam để được ghi tên vào danh sách cử tri và nhận thẻ cử tri bầu ĐBQH và ĐB HĐND cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã (nếu xuất trình tại nơi đăng ký thường trú) hoặc bầu ĐBQH và ĐB HĐND cấp tỉnh, cấp huyện (nếu xuất trình tại nơi đăng ký tạm trú).

Như vậy, trừ những trường hợp kể trên, tất cả các cử tri có tên trong danh sách cử tri đều được tham gia bỏ phiếu bầu ĐBQH và ĐB HĐND ở cả cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã. Từ khi niêm yết danh sách cử tri cho đến ngày bầu cử, nếu cử tri nào vì đi nơi khác, không thể tham gia bỏ phiếu ở nơi đã được ghi tên vào danh sách cử tri thì có quyền xin giấy chứng nhận của UBND cấp xã nơi mình, đã có tên trong danh sách cử tri để được bổ sung tên vào danh sách cử tri và tham gia bỏ phiếu bầu ĐBQH và ĐB HĐND cấp tỉnh ở nơi mình có thể tham gia bỏ phiếu. Khi cấp giấy chứng nhận, UBND cấp xã phải ghi ngay vào danh sách cử tri tại khu vực bỏ phiếu thuộc địa phương mình bên cạnh tên cử tri cụm từ “Bỏ phiếu ở nơi khác”.

Khiếu nại về danh sách cử tri: Khi kiểm tra danh sách cử tri, nếu phát hiện có sai sót thì trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày niêm yết, công dân có quyền khiếu nại với cơ quan lập danh, sách cử tri. Cơ quan lập danh sách cử tri phải ghi vào sổ những khiếu nại đó. Trong thời hạn 05 ngày kể từ ngày nhận được khiếu nại, cơ quan lập danh sách cử tri phải giải quyết và thông báo cho người khiếu nại biết kết quả giải quyết. Trường hợp người khiếu nại không đồng ý về kết quả giải quyết khiếu nại hoặc hết thời hạn giải quyết mà khiếu nại không được giải quyết thì có quyền khởi kiện tại Tòa án nhân dân theo quy định tại khoản 3 Điều 29 Luật tố tụng hành chính 2010. Thời hiệu khởi kiện: Từ ngày nhận được thông báo kết quả giải quyết khiếu nại của cơ quan lập danh sách cử tri hoặc kết thúc thời hạn giải quyết khiếu nại mà không nhận được thông báo kết quả giải quyết khiếu nại của cơ quan lập danh sách cử tri đến trước ngày bầu cử 05 ngày (Điều 104 Luật tố tụng hành chính 2010).

(còn nữa)