Luật Khoa học và công nghệ năm 2013 (Luật KH&CN) được Quốc hội thông qua ngày 18/6/2013 và có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01-01-2014. Luật này được xây dựng trên cơ sở Luật KH&CN năm 2000 với việc sửa đổ, bổ sung cho phù hợp với yêu cầu đổi mới và phát triển của đất nước trong điều kiện hội nhập quốc tế. Dưới đây là một số nội dung cơ bản của Luật KH&CN năm 2013.

Luật KH&CN bổ sung phạm vi và đối tượng điều chỉnh, chính sách của Nhà nước về KH&CN; sửa đổi nguyên tắc, nhiệm vụ của hoạt động KH&CN; trách nhiệm của Nhà nước, của tổ chức, cá nhân đối với hoạt động KH&CN và lấy ngày 18 tháng 5 hằng năm là Ngày KH&CN Việt Nam. Cấm các hành vi lợi dụng hoạt động KH&CN để xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân; gây thiệt hại đến tài nguyên, môi trường, sức khỏe con người; trái với đạo đức, thuần phong mỹ tục của dân tộc; xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ; chiếm đoạt, chuyển nhượng, chuyển giao bất hợp pháp kết quả KH&CN; tiết lộ tài liệu, kết quả KH&CN thuộc danh mục bí mật nhà nước; lừa dối, giả mạo, cản trở trong hoạt động KH&CN hợp pháp của tổ chức, cá nhân.

Luật cũng sửa đổi, bổ sung các quy định về phân loại tổ chức KH&CN; quy hoạch mạng lưới tổ chức KH&CN công lập để bảo đảm phát triển đồng bộ các lĩnh vực KH&CN, thực hiện có hiệu quả các hoạt động KH&CN nhằm góp phần phát triển khoa học kỹ thuật, văn hóa, kinh tế - xã hội; điều kiện thành lập, đăng ký hoạt động của tổ chức KH&CN; thẩm quyền, trình tự, thủ tục thành lập, sáp nhập, chia, tách, giải thể tổ chức KH&CN cho phù hợp với thực tiễn cơ chế thị trường và hội nhập quốc tế; bổ sung một số quyền và nghĩa vụ của tổ chức KH&CN cho đầy đủ, phù hợp với thực tiễn theo hướng phát huy sức sáng tạo và tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các tổ chức KH&CN; bổ sung quy định về thành lập văn phòng đại diện, chi nhánh của tổ chức KH&CN nước ngoài tại Việt Nam nhằm tạo điều kiện cho hoạt động KH&CN và các hoạt động liên quan trực tiếp đến hoạt động KH&CN; đánh giá, xếp hạng tổ chức KH&CN. Quy định chức danh nghiên cứu khoa học, chức danh công nghệ; quyền và nghĩa vụ của cá nhân hoạt động KH&CN; đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài về khoa học; ưu đãi trong việc sử dụng nhân lực, nhân tài KH&CN; thu hút cá nhân hoạt động KH&CN là người Việt Nam ở nước ngoài và chuyên gia nước ngoài làm việc tại Việt Nam.

Luật quy định thẩm quyền phê duyệt, ký hợp đồng thực hiện nhiệm vụ KH&CN theo kế hoạch phát trển kinh tế - xã hội; phương thức tổ chức liên kết nhằm xác định và thực hiện nhiệm vụ KH&CN; tuyển chọn tổ chức, cá nhân để hợp đồng, đánh giá, nghiệm thu, đăng ký, lưu giữ kết quả thực hiện nhiệm vụ KH&CN; Hội đồng KH&CN chuyên ngành, tổ chức, chuyên gia tư vấn độc lập đánh giá, nghiệm thu kết quả thực hiện nhiệm vụ KH&CN; trách nhiệm tiếp nhận và tổ chức ứng dụng kết quả thực hiện nhiệm vụ KH&CN; quyền sở hữu, quyền sử dụng, quyền tác giả đối với kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ; phân chia lợi nhuận khi sử dụng, chuyển giao quyền sử dụng, chuyển nhượng, góp vốn bằng kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ sử dụng ngân sách nhà nước. Giải quyết các tranh chấp về hợp đồng KH&CN, buộc bồi thường thiệt hại do lỗi của mỗi bên gây ra và xử lý theo quy định của pháp luật.

Trách nhiệm triển khai ứng dụng kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ của bên đề xuất đặt hàng hoặc đặt hàng thực hiện nhiệm vụ KH&CN sử dụng ngân sách nhà nước, của tổ chức, cá nhân chủ trì thực hiện nhiệm vụ KH&CN có sử dụng ngân sách nhà nước; khuyến khích ứng dụng kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ; ứng dụng KH&CN trong dự án đầu tư, chương trình phát triển kinh tế - xã hội; khuyến khích hoạt động sáng kiến, cải tiến kỹ thuật, hợp lý hóa sản xuất và đổi mới sáng tạo; truyền thông và phổ biến kiến thức KH&CN. Mục đích chi ngân sách nhà nước phục vụ cho KH&CN; xây dựng dự toán và quản lý việc sử dụng ngân sách nhà nước dành cho KH&CN; áp dụng khoán chi đối với nhiệm vụ KH&CN sử dụng ngân sách nhà nước, mua kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ; cơ chế cấp, sử dụng, quản lý kinh phí ngân sách nhà nước khi thực hiện nhiệm vụ KH&CN; áp dụng cơ chế đầu tư đặc biệt trong việc thực hiện nhiệm vụ KH&CN đặc biệt; huy động nguồn vốn ngoài ngân sách nhà nước, của doanh nghiệp đầu tư cho KH&CN; khuyến khích doanh nghiệp ứng dụng kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, phát triển doanh nghiệp KH&CN; Nhà nước khuyến khích tổ chức, cá nhân thành lập các quỹ để huy động các nguồn lực của xã hội nhằm hỗ trợ, đầu tư cho hoạt động KH&CN; Chính phủ thành lập quỹ phát triển KH&CN quốc gia; quỹ phát triển KH&CN của bộ và của UBND cấp tỉnh; quỹ phát triển KH&CN của tổ chức, cá nhân; quỹ phát triển KH&CN của doanh nghiệp; thực hiên chính sách ưu đãi thuế và hoạt động tín dụng đối với hoạt động KH&CN.

Xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật phục vụ phát triển KH&CN; xây dựng hạ tầng phục vụ phát triển công nghệ cao; xây dựng hạ tầng thông tin, cơ sở dữ liệu quốc gia, thống kê xây dựng và phát triển thị trư­ờng KH&CN. Đây là những quy định mới về hợp tác quốc tế nhằm đảm bảo các nguyên tắc hoạt động hội nhập quốc tế về KH&CN; các biện pháp thúc đẩy hội nhập quốc tế về KH&CN phù hợp với yêu cầu của quá trình phát triển hội nhập quốc tế về KH&CN hiện tại và tương lai. Trên cơ sở mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, chiến lược phát triển KH&CN quốc gia, Nhà nước quy định rõ phạm vi trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước các cấp trong lĩnh vực KH&CN, xây dựng và khuyến khích tổ chức, cá nhân tài trợ cho việc xây dựng hạ tầng thông tin, cơ sở dữ liệu quốc gia và thống kê về KH&CN hiện đại, nhằm làm cơ sở để kiện toàn và nâng cao hiệu lực cũng như hiệu quả quản lý nhà nước về KH&CN từ Trung ương xuống cơ sở.

Ngoài ra, Luật KH&CN còn quy định về chế độ khen thưởng đối với tổ chức, cá nhân có thành tích trong sự nghiệp phát triển KH&CN thì được phong, tặng Danh hiệu vinh dự Nhà nước, khen thưởng và giải thưởng KH&CN; nhận danh hiệu, giải thưởng KH&CN của tổ chức, cá nhân nước ngoài, tổ chức quốc tế. Tổ chức, cá nhân có vi phạm về KH&CN thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà xử lý kỷ luật hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự, nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật./.