Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 bắt đầu có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2013 và thay thế Pháp lệnh Xử lý vi phạm hành chính hiện hành. Bài viết này giúp bạn đọc tìm hiểu một số nội dung về nguyên tắc, đối tượng, thời hiệu và một số vấn đề liên quan về xử lý vi phạm hành chính (VPHC) theo Luật Xử lý VPHC năm 2012.

Về nguyên tắc xử lý VPHC, mọi VPHC phải được phát hiện, ngăn chặn kịp thời và phải bị xử lý nghiêm minh, mọi hậu quả do VPHC gây ra phải được khắc phục; việc xử phạt VPHC được tiến hành nhanh chóng, công khai, khách quan, đúng thẩm quyền, bảo đảm công bằng, đúng tính chất, mức độ, hậu quả vi phạm và trên cơ sở xem xét tình tiết giảm nhẹ, tình tiết tăng nặng theo quy định của Luật.

Đối với một hành vi VPHC chỉ bị xử phạt một lần, trường hợp nhiều người cùng thực hiện một hành vi VPHC thì mỗi người vi phạm đều bị xử phạt về hành vi VPHC đó. Một người thực hiện nhiều hành vi VPHC hoặc VPHC nhiều lần thì bị xử phạt về từng hành vi vi phạm. Người có thẩm quyền xử phạt có trách nhiệm chứng minh VPHC; cá nhân, tổ chức bị xử phạt có quyền tự mình hoặc thông qua người đại diện hợp pháp chứng minh mình không VPHC.

Đối với cùng một hành vi VPHC thì mức phạt tiền đối với tổ chức bằng 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân. Ngoài ra, cá nhân còn bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính (XLHC), nếu thuộc một trong các đối tượng cần phải giáo dục tại xã, phường, thị trấn; đưa vào trường giáo dưỡng; đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc; đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.

Về đối tượng xử lý VPHC, người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi bị xử phạt VPHC do cố ý; người từ đủ 16 tuổi trở lên bị xử phạt về mọi VPHC. Người thuộc lực lượng Quân đội nhân dân (QĐND), Công an nhân dân (CAND) VPHC cũng bị xử lý như mọi công dân khác; trường hợp cần áp dụng hình thức phạt tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn liên quan đến quốc phòng, an ninh thì người xử phạt đề nghị cơ quan, đơn vị QĐND, CAND có thẩm quyền xử lý. Tổ chức bị xử phạt về mọi VPHC do mình gây ra; cá nhân, tổ chức nước ngoài VPHC trong phạm vi lãnh thổ, vùng tiếp giáp lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của nước Cộng hòa XHCN Việt Nam; trên tàu bay mang quốc tịch Việt Nam, tàu biển mang cờ quốc tịch Việt Nam thì bị xử phạt VPHC theo quy định của pháp luật Việt Nam, trừ trường hợp điều ước quốc tế mà nước Cộng hoà XHCN Việt Nam là thành viên có quy định khác.

Thời hiệu xử phạt VPHC là 01 năm, trừ các trường hợp sau đây, thời hiệu xử phạt là 02 năm: VPHC về kế toán; thủ tục thuế; phí, lệ phí; kinh doanh bảo hiểm; quản lý giá; chứng khoán; sở hữu trí tuệ; xây dựng; bảo vệ nguồn lợi thuỷ sản, hải sản; quản lý rừng, lâm sản; điều tra, quy hoạch, thăm dò, khai thác, sử dụng nguồn tài nguyên nước; thăm dò, khai thác dầu khí và các loại khoáng sản khác; bảo vệ môi trường; năng lượng nguyên tử; quản lý, phát triển nhà và công sở; đất đai; đê điều; báo chí; xuất bản; sản xuất, xuất khẩu, nhập khẩu, kinh doanh hàng hóa; sản xuất, buôn bán hàng cấm, hàng giả; quản lý lao động ngoài nước.

Thời điểm để tính thời hiệu xử phạt VPHC: Đối với VPHC đã kết thúc thì thời hiệu được tính từ thời điểm chấm dứt hành vi vi phạm; đối với VPHC đang được thực hiện thì thời hiệu được tính từ thời điểm phát hiện hành vi vi phạm. Thời gian cơ quan tiến hành tố tụng thụ lý, xem xét được tính vào thời hiệu xử phạt VPHC. Trong thời hạn được quy định trên đây mà cá nhân, tổ chức cố tình trốn tránh, cản trở việc xử phạt thì thời hiệu xử phạt VPHC được tính lại kể từ thời điểm chấm dứt hành vi trốn tránh, cản trở việc xử phạt.

Thời hiệu áp dụng biện pháp XLHC: Thời hiệu áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn và đưa vào trường giáo dưỡng từ 03 tháng, 06 tháng và 01 năm, kể từ ngày cá nhân thực hiện hành vi vi phạm và tùy theo độ tuổi, tính chất mức độ vi phạm. Thời hiệu áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc là 01 năm, kể từ ngày cá nhân thực hiện lần cuối đối với một trong các hành vi quy định tại Khoản 1, Điều 94 của Luật này; thời hiệu áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc là 03 tháng, kể từ ngày cá nhân thực hiện lần cuối theo Khoản 1, Điều 96 của Luật này. Cách tính thời hạn, thời hiệu trong xử lý VPHC được áp dụng theo quy định của Bộ luật Dân sự, trừ trường hợp trong Luật này có quy định cụ thể thời gian theo ngày làm việc. Thời gian ban đêm được tính từ 22 giờ ngày hôm trước đến 06 giờ ngày hôm sau.

Những hành vi bị nghiêm cấm: Giữ lại vụ vi phạm có dấu hiệu tội phạm để xử lý VPHC; lợi dụng chức vụ, quyền hạn để sách nhiễu, đòi, nhận tiền, tài sản của người vi phạm; dung túng, bao che, hạn chế quyền của người VPHC khi xử phạt VPHC hoặc áp dụng biện pháp XLHC; ban hành trái thẩm quyền văn bản quy định về hành vi VPHC, thẩm quyền, hình thức xử phạt, biện pháp khắc phục hậu quả đối với từng hành vi VPHC trong lĩnh vực quản lý nhà nước và biện pháp XLHC; không xử phạt VPHC, không áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả hoặc không áp dụng biện pháp XLHC; xử phạt VPHC, áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả hoặc áp dụng các biện pháp XLHC không kịp thời, không nghiêm minh, không đúng thẩm quyền, thủ tục, đối tượng; áp dụng hình thức xử phạt, biện pháp khắc phục hậu quả không đúng, không đầy đủ đối với hành vi VPHC; can thiệp trái pháp luật vào việc xử lý VPHC; kéo dài thời hạn áp dụng biện pháp XLHC; sử dụng tiền thu được từ tiền nộp phạt VPHC, tiền nộp do chậm thi hành quyết định xử phạt tiền, tiền bán, thanh lý tang vật, phương tiện VPHC bị tịch thu và các khoản tiền khác thu được từ xử phạt VPHC trái pháp luật về ngân sách nhà nước; giả mạo, làm sai lệch hồ sơ xử phạt VPHC, hồ sơ áp dụng biện pháp XLHC; xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của người bị xử phạt VPHC, người bị áp dụng biện pháp XLHC, người bị áp dụng biện pháp ngăn chặn và bảo đảm xử lý VPHC, người bị áp dụng các biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định xử lý VPHC; chống đối, trốn tránh, trì hoãn hoặc cản trở chấp hành quyết định xử phạt VPHC, quyết định áp dụng biện pháp ngăn chặn và bảo đảm xử lý VPHC, quyết định cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt VPHC và quyết định áp dụng biện pháp XLHC.

Không xử phạt VPHC đối với các trường hợp: Thực hiện hành vi VPHC trong tình thế cấp thiết; phòng vệ chính đáng; sự kiện bất ngờ; sự kiện bất khả kháng; người thực hiện hành vi VPHC không có năng lực trách nhiệm hành chính hoặc chưa đủ tuổi bị xử phạt VPHC theo quy định của pháp luật. Nếu người VPHC gây ra thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật về dân sự. Người có thẩm quyền xử lý VPHC, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan trong việc xử lý VPHC gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật.

                                                                         Thân Phước Thành