Qua 05 năm thi hành Hiến pháp 2013 (01/01/2014 – 31/12/2018), các cấp chính quyền địa phương và Nhân dân tỉnh Quảng Nam đã nghiêm túc quán triệt và thực hiện tốt các quy định của Hiến pháp, đặc biệt là những nội dung, tinh thần mới về quyền con người, các quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân, trách nhiệm của Nhà nước trong việc bảo đảm quyền con người, chăm lo đời sống sống cho nhân dân...
Công tác tuyên truyền, phổ biến nội dung, tinh thần của Hiến pháp cùng với các văn bản pháp luật mới, được ban hành trong trong 05 năm qua luôn được các cấp, ngành quan tâm, triển khai thực hiện, đạt được một số kết quả tiêu biểu như:
Trong năm 2015, Hội đồng Phối hợp tỉnh xây dựng kế hoạch và phân công báo cáo viên pháp luật tỉnh trực tiếp hỗ trợ cho 18 huyện, thị xã, thành phố tổ chức tuyên truyền Hiến pháp năm 2013 cho gần 5.000 lượt đại biểu là cán bộ chủ chốt của các phòng, ban, đoàn thể, báo cáo viên pháp luật cấp huyện và cán bộ chủ chốt cấp xã. Các sở, ngành, địa phương đã thực hiện đồng bộ các hoạt động tuyên truyền Hiến pháp năm 2013 thông qua việc tổ chức hội nghị tuyên truyền cho cán bộ, công chức. Ở cấp tỉnh đã tổ chức được 22 hội nghị cho hơn 650 lượt cán bộ, công chức và người lao động tham dự; các địa phương, UBND 18 huyện, thị xã, thành phố và 244 xã, phường, thị trấn tổ chức được 1.170 hội nghị cho hơn 152.400 lượt người tham gia. Để hỗ trợ cho hoạt động tuyên truyền trực tiếp, các cơ quan, đơn vị, địa phương đã biên soạn hoặc in, mua nhiều loại ấn phẩm cấp phát cho đại biểu (tờ gấp, sổ tay tuyên truyền, sách pháp luật...); mở chuyên trang/chuyên mục trên cổng/trang thông tin điện tử để tạo điều kiện cho nhiều đối tượng khác nhau truy cập tìm hiểu; lồng ghép tuyên truyền Hiến pháp trong các đợt sinh hoạt Ngày Pháp luật theo định kỳ; tổ chức tuyên truyền bằng xe thông tin lưu động; sử dụng panô, băng rôn tuyên truyền trực quan về Hiến pháp...
Ngoài ra, UBND tỉnh còn giao Sở Tư pháp phối hợp với Báo Quảng Nam, Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh tổ chức tuyên truyền về Hiến pháp, pháp luật thông qua các chuyên trang, chuyên mục trên báo giấy và trên sóng phát thanh, truyền hình hằng tuần, dưới các hình thức: bài giới thiệu, phóng sự, hỏi đáp về Hiến pháp...
Đặc biệt, trong đợt hưởng ứng Cuộc thi viết "Tìm hiểu Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam" do Trung ương phát động, UBND tỉnh đã ban hành kế hoạch tổ chức cuộc thi tại địa phương. Cuộc thi đã có tác động rộng rãi đến hầu hết cán bộ, công chức, thu hút được nhiều tầng lớp nhân dân ở địa phương tham gia hưởng ứng và đã đạt được nhiều kết quả tích cực, cụ thể: toàn tỉnh đã thu nhận được 233.380 bài dự thi. Hầu hết các bài dự thi đều thể hiện tinh thần tìm hiểu Hiến pháp và các tài liệu liên quan một cách công phu, nghiêm túc. Về đối tượng dự thi, hầu hết các thành phần, tầng lớp nhân dân ở các vùng miền trong tỉnh đều có tham gia, đặc biệt có cụ già đến 100 tuổi và cả những em còn trong độ tuổi thiếu niên cũng gửi bài dự thi.
Kết quả: Ban Tổ chức cuộc thi cấp tỉnh đã chọn được 69 bài dự thi để trao các giải Nhất, Nhì, Ba, Khuyến khích và các giải phụ; trong đó, có 20 bài dự thi được lựa chọn gửi dự thi cấp Trung ương. Ban Tổ chức cuộc thi Trung ương đã chọn và trao cho 5 cá nhân của Quảng Nam đạt giải, gồm: 01 Giải nhất, 2 Giải Khuyến khích, 2 giải phụ. Ban Tổ chức cuộc thi tỉnh Quảng Nam đạt Giải Nhì tập thể. Kết quả cuộc thi tìm hiểu Hiến pháp trong năm 2015 có ý nghĩa thực tiễn to lớn và có tác dụng lâu dài trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật nói chung. Cho đến nay, nhiệm vụ tuyên truyền, phổ biến nội dung, tinh thần của Hiến pháp 2013 vẫn được tiếp tục thực hiện dưới nhiều hình thức khác nhau và chủ yếu được lồng ghép giới thiệu cùng với các văn bản pháp luật khác.
Công tác xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, tuy không căn cứ trực tiếp vào các quy định của Hiến pháp, nhưng hầu hết các văn bản quy phạm pháp luật được địa phương ban hành đều quan triệt sâu sắc tinh thần, nội dung của Hiến pháp, đảm bảo không trái với luật, pháp lệnh, nghị định và văn bản hướng dẫn của Trung ương. Các quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân được ghi nhận trong Hiến pháp được bảo đảm tôn trọng và thực hiện trên thực tế.
Công tác ban hành rà soát, văn bản quy phạm pháp luật nhằm đảm bảo phù hợp với Hiến pháp và các văn bản quy phạm pháp luật của cấp trên được thực hiện thường xuyên, đảm bảo đúng quy định; qua đó đã kịp thời rà soát, hủy bỏ các văn bản quy phạm pháp luật không còn phù hợp với Hiến pháp, luật, văn bản quy phạm pháp luật của cấp trên và tình hình thực tế của địa phương; thường xuyên lập danh mục bãi bỏ, sữa đổi, bổ sung, thay thế, ban hành mới cho phù hợp với tinh thần, nội dung của Hiến pháp.
Bên cạnh những kết quả đạt được như trên, trong quá trình triển khai thi hành Hiến pháp và các chính sách pháp luật của Nhà nước, địa phương vẫn còn một số tồn tại, hạn chế, cụ thể:
Việc thi hành Hiến pháp đối với địa phương thực chất là thi hành các Luật, Pháp lệnh, Nghị định và các văn bản hướng dẫn, chỉ đạo của Trung ương, do đó các cơ quan tham mưu ở các cấp địa phương chưa thể hiện sự tích cực trong việc nghiên cứu sâu hơn các quy định của Hiến pháp để từ đó vận dụng đưa nội dung, tinh thần của Hiến pháp vào cơ chế, chính sách của địa phương.
Việc lấy ý kiến đối với các nhóm đối tượng chịu sự tác động của chính sách, các cơ quan, đơn vị, địa phương trong hoạt động xây dựng văn bản quy phạm pháp luật đôi khi còn mang tính hình thức, thiếu sự tham gia đầy đủ của các đối tượng theo yêu cầu... dân đến chất lượng một số trường hợp phải sửa đổi, bổ sung dự thảo nhiều lần.
Để thực hiện tốt hơn nữa tinh thần, nội dung Hiến pháp năm 2013 trong thời gian đến, Ủy ban nhân dân tỉnh yêu cầu các ngành, địa phương tiếp tục tuyên truyền sâu rộng nội dung, tinh thần của Hiến pháp cùng với các luật và văn bản liên quan đến cán bộ, Nhân dân bằng nhiều hình thức đa dạng, phù hợp với từng nhóm đối tượng, trong đó cần ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin, mạng xã hội vào hoạt động này.
Đồng thời Ủy ban nhân dân tỉnh cũng có kiến nghị với Chính phủ và Quốc hội về công tác xây dựng và ban hành luật, nên có những giải pháp như thế nào đó để bảo đảm rằng các luật sau khi được ban hành phải có tính ổn định cao, có tầm nhìn và khả năng dự báo lâu dài trong việc điều chỉnh các quan hệ xã hội, từ đó giảm bớt số lượng văn bản luật sau khi được ban hành chỉ trong vài ba năm, thậm chí chưa kịp đi vào cuộc sống đã phải xem xét đến việc sửa đổi, bổ sung. Vì việc sửa đổi, bổ sung luật sẽ dẫn đến việc sửa đổi, bổ sung văn bản dưới luật ở cấp Trung ương và địa phương, gây nhiều khó khăn cho công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cũng như tổ chức triển khai thi hành luật.
Vì thời gian tổ chức triển khai thi hành Hiến pháp năm 2013 còn ít, nên chưa đủ cơ sở lý luận và thực tiễn để đánh giá khách quan, khoa học đối với một số quy định của Hiến pháp; tuy nhiên, kính đề nghị Quốc hội, Chính phủ cần thành lập Ủy ban nghiên cứu về vấn đề này để trong tương lai đất nước ta sẽ hướng tới một hệ thống chính trị tinh gọn, hợp lý và hiệu quả hơn dưới sự lãnh đạo của Đảng Công sản Việt Nam./.

PBGDPL