Ngày 20 tháng 6 năm 2012, tại kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XIII đã thông qua Luật phổ biến, giáo dục pháp luật. Theo đó, lần đầu tiên Luật này quy định: "Ngày 09 tháng 11 hằng năm là Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam" (Điều 8).
Năm 2013 là năm đầu tiên "Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam" được UBND tỉnh Quảng Nam cùng với các địa phương long trọng tổ chức thực hiện như một sự kiện chính trị pháp lý quan trọng của đất nước nhằm tôn vinh Hiến pháp, pháp luật, giáo dục ý thức thượng tôn pháp luật cho mọi người trong xã hội.
Từ đó đến nay đã qua 05 năm, dưới sự hướng dẫn của Bộ Tư pháp, UBND tỉnh Quảng Nam đã thường xuyên chỉ đạo triển khai hướng dẫn các địa phương tổ chức thực hiện Ngày Pháp luật mỗi khi sắp đến dịp ngày 11 tháng 9 hằng năm với nhiều hoạt động thực tiễn có ý nghĩa thiết thực.
Tiếp theo năm 2013, kể từ năm 2014 đến nay, với sự tham mưu tích cực của Sở Tư pháp, UBND tỉnh đều ban hành kịp thời các Kế hoạch thực hiện Ngày Pháp luật trên địa bàn tỉnh với nhiều nội dung hoạt động phong phú, thiết thực để đưa những quy định của pháp luật đến với cán bộ, nhân dân theo nhu cầu tìm hiểu của từng đối tượng.
Về nội dung triển khai: Trên cơ sở nội dung do Bộ Tư pháp định hướng và căn cứ vào tình hình thực tế của địa phương, trong các Kế hoạch triển khai thực hiện Ngày Pháp luật trên địa bàn tỉnh từ năm 2013 đến năm 2018 đều xác định các nội dung cơ bản như: Tuyên truyền, phổ biến về vai trò, ý nghĩa của Ngày Pháp luật trong đời sống xã hội; tuyên truyền, phổ biến sâu rộng về vị trí, vai trò của Hiến pháp và pháp luật trong quản lý nhà nước và đời sống xã hội; tuyên truyền, quán triệt đến cán bộ, nhân dân nội dung của các văn bản pháp luật ban hành, một số điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên; các sở, ngành tập trung phổ biến và triển khai thi hành các văn bản pháp luật mới thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước của sở, ngành; nâng cao năng lực quản lý nhà nước; đảm bảo kỷ luật, kỷ cương công vụ; tăng cường trách nhiệm, đạo đức nghề nghiệp của cán bộ, công chức, viên chức, người lao động; đẩy mạnh việc cung cấp các dịch vụ pháp lý của luật sư, tư vấn pháp luật, công chứng, trợ giúp pháp lý và các dịch vụ pháp lý khác để hỗ trợ cá nhân, tổ chức trong việc bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình...
Ngoài ra, tùy theo nhiệm vụ cụ thể của từng năm, còn triển khai một số nội dung khác và đã đạt được thành tích xuất sắc được cấp trên công nhận, như sau: Năm 2014: Tập trung chú trọng vào nội dung tuyên truyền phổ biến Hiến pháp năm 2013; Luật Đất đai năm 2013 và một số văn bản pháp luật quan trọng khác. Năm 2015: Trong đợt cao điểm hưởng ứng Ngày Pháp luật, Trung ương phát động cuộc thi tìm hiểu Hiến pháp năm 2013, cán bộ và nhân dân tỉnh Quảng Nam đã tham gia dự thi với số lượng khá đông (gần 230 ngàn bài dự thi). Kết quả cuộc thi cấp Trung ương, tỉnh Quảng Nam đạt Giải Nhất về cá nhân và Giải Nhì về tập thể và các giải Ba và giải Khuyến khích. Năm 2016: Nhiệt liệt hưởng ứng Ngày Pháp luật và để tham gia Hội thi Hòa giải viên giỏi toàn quốc lần thứ III do Bộ Tư pháp tổ chức (10/2016), UBND tỉnh chỉ đạo tổ chức các hoạt động tham gia hội thi Hòa giải viên giỏi khu vực Miền Trung và Tây nguyên, đạt thành tích cao. Năm 2017: tổ chức thực hiện chủ trương triển khai mô hình phổ biến, giáo dục pháp luật mới: "Cấp tỉnh hỗ trợ kinh phí, cấp huyện tổ chức thực hiện, cấp xã tiếp nhận kết quả". Trong mô hình này, tỉnh đã dành "cứng" 20% kinh phí hỗ trợ để cấp xã thực hiện Ngày Pháp luật tại các địa bàn cơ sở dưới sự hướng dẫn, chỉ đạo của Sở Tư pháp. Năm 2018, mô hình "Cấp tỉnh hỗ trợ kinh phí, cấp huyện tổ chức thực hiện, cấp xã tiếp nhận kết quả" được tiếp tục triển khai ở địa bàn cơ sở như năm 2017 với nguồn kinh phí hỗ trợ tương đương.
Về hình thức triển khai: Các hoạt động hưởng ứng Ngày Pháp luật hằng năm được tổ chức thường xuyên, liên tục và tập trung trong 02 tháng bắt đầu từ đầu tháng 10 đến hết tháng 11, trong đó tập trung cao điểm trong tuần lễ có Ngày 9/11.
Theo chỉ đạo của UBND tỉnh, các đơn vị, địa phương trong tỉnh đều tổ chức thực hiện Ngày Pháp luật qua các năm với nhiều hoạt động phong phú, thiết thực. Một số sở, ngành như: Sở Giáo dục và Đào tạo; Sở Ngoại vụ, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh; UBMTTQ Việt Nam tỉnh ... ban hành kế hoạch để hướng dẫn thực hiện Ngày Pháp luật với nhiều cách làm đem lại hiệu quả như: Tổ chức quán triệt ý nghĩa Ngày Pháp luật cho cán bộ công chức, viên chức trong các buổi giao ban; lồng ghép nội dung phổ biến giáo dục pháp luật với các cuộc vận động như học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ chí Minh... Các địa phương tiêu biểu như hai thành phố Tam Kỳ, Hội An và các huyện Đại Lộc, Quế Sơn, Duy Xuyên... và một số đơn vị khác đã có nhiều hình thức hoạt động phong phú như: lồng ghép tuyên truyền pháp luật thông qua các Hội nghị, Tọa đàm, sinh hoạt chuyên đề, tổ chức "Ngày hội tư vấn pháp luật" tại cơ sở. Các hoạt động tổ chức thi tìm hiểu pháp luật dưới hình thức "sân khấu hóa", "rung chuông vàng", tuyên truyền trực quan qua pa-no, áp phích, băng rôn... cũng được nhiều địa phương trong tinh quan tâm thực hiện.
Dưới đây là một số hình thức nổi bật, đáng chú ý qua các năm:
- Năm 2013, Sở Tư pháp đã phối hợp với Đài Phát thanh – Truyền hình tỉnh (QRT) xây dựng các chuyên mục liên quan đến hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật để tuyên truyền trên sóng phát thanh, truyền hình của Đài QRT và các đài Truyền thanh - Truyền hình địa phương trong tuần lễ triển khai Ngày Pháp luật (04 đến 10/11/2013) và xây dựng chuyên mục Khách mời trường quay với thời lượng 60 phút phát sóng vào Ngày Pháp luật Việt Nam 9/11.
- Năm 2014, hưởng ứng Ngày Pháp luật, Sở Tư pháp đã phối hợp với UBND thành phố Tam Kỳ tổ chức cuộc thi tìm hiểu Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, vào ngày 5/11/2014, dưới hình thức thi sân khấu hóa cho cán bộ, nhân dân 13 xã, phường trên địa bàn thành phố Tam Kỳ tham gia.
Cũng trong đợt cao điểm hưởng ứng Ngày Pháp luật này, UBND tỉnh ban hành Kế hoạch số 4476/KH-UBND ngày 28/10/2014 về tổ chức Cuộc thi viết "Tìm hiểu Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam" do Trung ương tổ chức và phát động. Ngày 27/11/2014, Ban Tổ chức cuộc thi đã tham mưu UBND tỉnh tổ chức Lễ phát động cuộc thi trên toàn tỉnh (có truyền hình trực tiếp trên Đài QRT).
- Năm 2015, sau khi tổ chức Lễ phát động Cuộc thi do Trung ương tổ chức, UBND tỉnh Quảng Nam tích cực chỉ đạo các ngành, địa phương tổ chức hướng dẫn cho cán bộ và nhân dân trong toàn tỉnh hưởng ứng tham gia viết bài dự thi. Kết quả tham dự vòng chung khảo Cuộc thi ở Trung ương, về giải các nhân, tỉnh Quảng Nam đạt giải Nhất , 2 giải Khuyến khích và 2 giải Phụ (giải cho người cao tuổi nhất 100 tuổi và giải cho bài dự thi có hình thức công phu, sáng tạo); với những thành tích đạt được nêu trên tỉnh Quảng Nam vinh dự được Ban Tổ chức Cuộc thi Trung ương trao giải Nhì toàn quốc.
- Năm 2016, với nội dung trọng tâm của Kế hoạch triển khai Ngày pháp luật năm này là hưởng ứng và tham gia Hội thi Hòa giải viên giỏi toàn quốc lần thứ III do Bộ Tư pháp tổ chức, UBND tỉnh đã lựa chọn những hòa giải viên giỏi tiêu biểu để thành lập đội thi Hòa giải viên giỏi tỉnh Quảng Nam và tổ chức tập luyện để tham gia dự thi vòng sơ khảo tại khu vực Miền trung – Tây nguyên tổ chức tại thành phố Đà Nẵng trong 02 ngày 29 và 30/9/2016. Kết quả đội thi Hòa giải viên giỏi tỉnh Quảng Nam đã đạt giải Ba khu vực và giải Phụ cho đội thi có màn chào hỏi ấn tượng nhất.
Năm 2017, tỉnh Quảng Nam bắt đầu triển khai thực hiện cách làm mới để hướng mạnh công tác phổ biến, giáo dục pháp luật về cơ sở theo mô hình "Tỉnh bố trí kinh phí, cấp huyện tổ chức thực hiện, cấp xã tiếp nhận kết quả". Theo mô hình này, UBND tỉnh đã chủ động bố trí kinh phí từ ngân sách tỉnh và giao cho Sở Tư pháp quản lý và tiến hành "đặt hàng" thông qua cơ chế ủy quyền cho các Phòng Tư pháp của 18 huyện, thị xã, thành phố phối hợp với UBND cấp xã tổ chức các hình thức tuyên truyền thích hợp, đưa pháp luật đến với cán bộ, nhân dân. Tổng kinh phí UBND tỉnh đã chi thực hiện mô hình này trong năm 2017 là hơn 1.400 triệu đồng, năm 2018 là gần 1.300 triệu đồng, bố trí theo nhóm các xã đồng bằng, trung du và miền núi. Trong đó, yêu cầu các địa phương phải bố trí 20% nguồn kinh phí này (gần 300 trăm triệu đồng/năm) để cùng với nguồn kinh phí của địa phương tổ chức các hoạt động sinh hoạt Ngày Pháp luật phong phú, thiết thực trong tháng 10 và 11, tạo được khí thế sôi nổi trong nhân dân.
Năm 2018, tiếp tục thực hiện mô hình "Tỉnh bố trí kinh phí, cấp huyện tổ chức thực hiện, cấp xã tiếp nhận kết quả"; đồng thời với chủ trương huy động nguồn lực xã hội tham gia hưởng ứng Ngày Pháp luật tại địa phương. UBND tỉnh đã giao Sở Tư pháp phối hợp với Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch kêu gọi các đơn vị truyền thông tham gia tài trợ, thực hiện các sản phẩm tuyên truyền trực quan như áp phích, pa-nô, băng rôn, cờ, phướn ... đặt tại một số tuyến đường chính của thành phố Tam Kỳ, Hội An và trung tâm các huyện, thị xã, theo nội dung khẩu hiệu do Bộ Tư pháp hướng dẫn.
Có thể nói, qua 05 năm (2013 -2018), công tác triển khai "Ngày Pháp luật" trên địa bàn tỉnh Quảng Nam đã đạt được nhiều kết quả đáng kể, "Ngày Pháp luật" đã trở thành đợt sinh hoạt chính trị pháp lý sâu rộng, được toàn thể cán bộ, nhân dân trên địa bàn tỉnh nhiệt tình hưởng ứng, góp phần tích cực cổ vũ, khuyến khích các cơ quan, tổ chức, cá nhân công dân tôn trọng, nghiêm chỉnh chấp hành và tự giác bảo vệ Hiến pháp và pháp luật./.

Kỳ Sanh- Hạ Trương