Thời điểm có hiệu lực của văn bản quy phạm pháp luật (QPPL) của Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân  (HĐND, UBND) là một vấn đề được nhiều người quan tâm, bởi đây là một công cụ rất quan trọng của Nhà nước để điều chỉnh các quan hệ xã hội. Theo quy định tại Điều 1 Luật Ban hành văn bản QPPL của HĐND, UBND năm 2004 (gọi tắt là Luật năm 2004) thì: “văn bản QPPL của HĐND, UBND là văn bản do HĐND, UBND ban hành theo thẩm quyền, trình tự, thủ tục do Luật này quy định, trong đó có quy tắc xử sự chung, có hiệu lực trong phạm vi địa phương, được Nhà nước đảm bảo thực hiện nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội ở địa phương theo định hướng xã hội chủ nghĩa”. Văn bản QPPL của HĐND được quy định dưới hình thức Nghị quyết, của UBND là Quyết định và Chỉ thị.

Về thời điểm có hiệu lực của văn bản QPPL của HĐND, UBND đã có khá nhiều ý kiến khác nhau, nhất là sau khi Luật Ban hành văn bản QPPL năm 2008 (gọi tắc là Luật năm 2008) có hiệu lực thi hành đến nay.

Điều 51 Luật năm 2004 quy định văn bản QPPL của HĐND, UBND cấp tỉnh có hiệu lực sau 10 ngày và phải được đăng trên báo cấp tỉnh chậm nhất là 5 ngày, cấp huyện là sau 7 ngày và phải được niêm yết chậm nhất là 3 ngày, cấp xã sau 5 ngày và phải được niêm yết chậm nhất là 2 ngày, kể từ ngày HĐND thông qua hoặc Chủ tịch UBND ký ban hành, trừ trường hợp văn bản quy định ngày có hiệu lực muộn hơn.

Tuy nhiên, về thời điểm có hiệu lực của văn bản QPPL của HĐND, UBND cũng có thể áp dụng Điều 78 Luật năm 2008: “Thời điểm có hiệu lực của văn bản QPPL được quy định trong văn bản nhưng không sớm hơn 45 ngày kể từ ngày đăng công bố hoặc ký ban hành”.

Từ thực tiễn áp dụng văn bản QPPL cho thấy việc quy định thời điểm có hiệu lực theo Luật Ban hành văn bản QPPL của HĐND, UBND không chỉ sau 10, 07, 05 ngày kể từ ngày HĐND thông qua hoặc Chủ tịch UBND ký ban hành, mà có thể quy định ngày có hiệu lực muộn hơn, theo lối ghi vào văn bản “sau… ngày, kể từ ngày ký ban hành” cho tiện mà không quy định cụ thể thời điểm có hiệu lực.

Theo nguyên tắc áp dụng pháp luật thì vấn đề thời điểm có hiệu lực của văn bản QPPL của HĐND, UBND đương nhiên là sẽ áp dụng theo Điều 51 Luật năm 2004. Mặt khác, theo quy định tại Điều 2 Luật năm 2008 thì văn bản QPPL của HĐND, UBND nằm trong hệ thống văn bản QPPL, do đó chúng ta cần xem xét khoản 3 Điều 83 Luật năm 2008:“Trong trường hợp các văn bản QPPL do cùng một cơ quan ban hành mà có quy định khác nhau về cùng một vấn đề thì áp dụng quy định của văn bản được ban hành sau”. Hơn nữa, quy định về thời điểm có hiệu lực của văn bản QPPL tại Điều 78 Luật năm 2008 tạo điều kiện thuận lợi cho đối tượng thực hiện, áp dụng văn bản QPPL có thời gian hợp lý để thích ứng.

Từ sự phân tích trên và và thực tế áp dụng thời điểm có hiệu lực của văn bản QPPL của HĐND, UBND, theo chúng tôi, nên thống nhất quan điểm áp dụng thời điểm có hiệu lực của văn bản QPPL của HĐND, UBND là thời điểm được quy định cụ thể trong văn bản nhưng không sớm hơn 45 ngày kể từ ngày đăng công bố hoặc ký ban hành (theo Luật năm 2008). Đồng thời đề nghị cấp có thẩm quyền, trong khi chờ hợp nhất hoặc sửa đổi bổ sung Luật năm 2004 cần có hướng dẫn thực hiện Điều 78 Luật năm 2008 đối với văn bản QPPL của HĐND, UBND các cấp./.

Đình Trọng