Tiếp theo kỳ trước

Thứ ba, về nhiệm vụ, quyền hạn của Thẩm phán trong giai đoạn chuẩn bị xét xử. Khoản 5 Điều 130 quy định trong quá trình chuẩn bị xét xử Thẩm phán phải ra một trong các quyết định: a) Đưa vụ án ra xét xử; b) Tạm đình chỉ việc giải quyết vụ án; c) Đình chỉ việc giải quyết vụ án. Quy định này vẫn giữ nguyên quy định của Luật TTHC hiện hành, chưa tương ứng đầy đủ với các nội dung thuộc thẩm quyền của Thẩm phán theo Dự thảo của Luật này. Chúng tôi đề nghị bổ sung thêm một điểm nữa: điểm d) Quyết định công nhận kết quả đối thoại và đình chỉ việc giải quyết vụ án”  như đoạn 2, Khoản 3, Điều 138 Dự thảo Luật TTHC quy định mới đầy đủ và hoàn chỉnh điều luật về thẩm quyền của Thẩm phán.

Thứ tư, về quy định địa điểm tổ chức phiên tòa và  hình thức bố trí phòng xét xử quy định tại Điều 152 và 153 của Dự thảo, chúng tôi nghĩ rằng, hai Điều luật này không cần thiết phải quy định dài dòng như Dự thảo, mà nên gộp chung vào một điều, vừa ngắn gọn dễ hiểu vừa đầy đủ nội dung cần quy đinh, theo hướng: “Điều 152. Địa điểm tổ chức phiên tòa. Phiên tòa được tổ chức tại trụ sở Tòa án hoặc có thể tổ chức bên ngoài trụ sở Tòa án, nhưng phải bảo đảm tính trang nghiêm và hình thức nơi xử án được tổ chức như phiên tòa mở tại trụ sở Tòa án”. Và bỏ Dự thảo Điều 153 nêu trên.

Thứ năm, về thành phần Hội đồng xét xử sơ thẩm. Khoản 2 Điều 156 Dự thảo Luật TTHC (sửa đổi) quy định thành phần Hội đồng xét xử sơ thẩm đối với “Vụ án phức tạp”  còn quá chung chung, chưa nói rõ vụ án như thế nào là phức tạp và như thế nào là không phức tạp, để những người tiến hành tố tụng biết nhằm giải quyết vụ án đúng thời hạn theo quy định. Do đó, cần điều chỉnh lại nội dung khoản 2 Điều 156 của Dự thảo một cách cụ thể hơn: “Vụ án phức tạp có liên quan đến quyền, lợi ích hợp pháp của nhiều người; có nhiều tài liệu chứng cứ chuyên môn; những vụ án có đương sự là người nước ngoài đang ở nước ngoài hoặc người Việt Nam đang cư trú, học tập, làm việc ở nước ngoài”, như quy định tại Khoản 12, Điều 3 của Luật này (giải thích từ ngữ).

Thứ sáu, về nội dung phát biểu của Kiểm sát viên tại phiên tòa sơ thẩm (Điều 192). Dự thảo Luật TTHC lần này vẫn giữ nguyên quy định của Luật TTHC hiện hành về ý kiến phát biểu của Kiểm sát viên tại phiên tòa sơ thẩm: “Sau khi những người tham gia tố tụng tranh luận, Kiểm sát viên phát biểu ý kiến về việc tuân theo pháp luật tố tụng trong quá trình giải quyết vụ án của Thẩm phán, Hội đồng xét xử; việc chấp hành pháp luật của người tham gia tố tụng hành chính, kể từ khi thụ lý vụ án cho đến trước thời điểm Hội đồng xét xử nghị án”. Như vậy là không quy định Kiểm sát viên phát biểu về nội dụng đường lối giải quyết vụ án. Quy định này đã làm hạn chế quyền năng pháp lý của Kiểm sát viên khi tham gia phiên tòa, đó là:

- Kiểm sát viên tham gia phiên tòa không được phép cùng Hội đồng xét xử giải quyết nội dung vụ án mà các bên đương sự không tự tháo gỡ được. Tiếng nói của Kiểm sát viên chỉ ra sự thật đúng sai trong vụ án theo quan điểm của Viện kiểm bị hạn chế tại phiên tòa.

- Kiểm sát viên tham gia phiên tòa không phải để chỉ ra những thiếu sót của Thẩm phán trước công đường; bởi nếu phát biểu ý kiến kiểu như vậy có khác nào “tát nước vào mặt” quan tòa. Trong thực tế, quan hệ phối hợp giữa Kiểm sát viên với Thẩm phán đôi khi vẫn có trường hợp “bằng mặt mà chưa bằng lòng” trong quan hệ công tác.

- Luật TTHC hiện hành và Dự thảo Luật TTHC (sửa đổi) đều quy định Viện kiểm sát có quyền kiến nghị trong công tác thụ lý, giải quyết vụ án hành chính. Mỗi khi Viện kiểm sát xét thấy Thẩm phán thụ lý giải quyết vụ án có sai sót thì kiến nghị yêu cầu Chánh án Tòa án chỉ đạo Thẩm phán chấn chỉnh, khắc phục kịp thời những thiếu sót đã và đang xảy ra, vừa đúng luật, vừa tế nhị và Thẩm phán nhận sai sót cũng vui lòng.

- Do Kiểm sát viên không phát biểu về nội dung giải quyết vụ án, khiến những người tham gia tố tụng và những người đến dự phiên tòa dễ nhầm lẫn  đánh giá Kiểm sát viên chỉ đóng vai trò hình thức tại phiên tòa, không bảo vệ được lẽ công bằng cho các bên.

Do những vấn đề trên, Dự thảo Luật TTHC (sửa đổi) lần này cần quy định khi Kiểm sát viên tham gia phiên tòa được phát biểu ý kiến trên cả hai mặt, vừa thủ tục tố tụng vừa nội dung đường lối giải quyết vụ án.  Có như vậy, sự có mặt của Kiểm sát viên tại phiên tòa mới thực sự có ý nghĩa, vừa đảm bảo thực hiện chức năng giám sát đối với hoạt động xét xử, vừa bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho các bên trong vụ án./.

Thân Phước Thành