Luật Thanh tra số 11/2022/QH15 được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XV, kỳ họp thứ 4 thông qua ngày 14/11/2022 đã thể chế hóa quan điểm của Đảng, Nhà nước và Hiến pháp năm 2013 về tổ chức, hoạt động của các cơ quan thanh tra; khắc phục những hạn chế, bất cập của các quy định pháp luật về thanh tra hiện nay; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trong công tác thanh tra; phù hợp với yêu cầu cải cách hành chính nhà nước.
1. Những điểm mới cơ bản của Luật Thanh tra năm 2022
- Cho phép thành lập Thanh tra Tổng cục, Cục thuộc Bộ; Chính phủ xem xét, quyết định việc thành lập cơ quan thanh tra ở cơ quan thuộc Chính phủ.
- Quy định linh hoạt về việc thành lập Thanh tra Sở; giao quyền chủ động cho UBND tỉnh trong việc thành lập Thanh tra Sở (trừ một số trường hợp đặc thù).
- Quy định các bước tiến hành cuộc thanh tra: Chuẩn bị thanh tra, tiến hành thanh tra trực tiếp, kết thúc thanh tra trực tiếp.
- Quy định rõ về việc thẩm định kết luận thanh tra, đây là thủ tục bắt buộc đối với dự thảo kết luận thanh tra của Thanh tra Chính phủ, Thanh tra Bộ và Thanh tra tỉnh; Quy định giám sát là trách nhiệm của người ra quyết định thanh tra và Thủ trưởng cơ quan, đơn vị quản lý trực tiếp công chức tham gia Đoàn Thanh tra.
- Quy định cụ thể, rành mạch về thẩm quyền, quy trình, thời hạn các bước báo cáo kết quả thanh tra, xây dựng, ban hành, công khai kết luận thanh tra.
- Quy định đầy đủ, cụ thể để xử lý chồng chéo, trùng lặp từ việc lập kế hoạch; trong quá trình tiến hành hoạt động thanh tra và giữa hoạt động thanh tra và hoạt động kiểm toán nhà nước.
- Chế định Thanh tra nhân dân được tách khỏi nội dung Luật này.
2. Nổi bật trong những điểm mới trên là nội dung quy định về thời hạn ban hành kết luận thanh tra chặt chẽ hơn, khắc phục tình trạng chậm ban hành kết luận thanh tra.
Theo đó, tại Điều 78 Luật Thanh tra 2022 có quy định về thời hạn ban hành kết luận thanh tra như sau:
- Trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày nhận được dự thảo kết luận thanh tra, người ra quyết định ký ban hành kết luận thanh tra và chịu trách nhiệm về kết luận, kiến nghị của mình.
- Thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước cùng cấp có trách nhiệm đôn đốc, kiểm tra để bảo đảm việc ban hành kết luận thanh tra đúng thời hạn theo quy định.
- Chậm nhất là 30 ngày kể từ ngày nhận được văn bản báo cáo, Thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước cùng cấp có ý kiến bằng văn bản về nội dung được báo cáo.
Trường hợp Thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước không trả lời hoặc không có ý kiến khác với dự thảo kết luận thanh tra thì người ra quyết định thanh tra ban hành ngay kết luận thanh tra.
Trường hợp Thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước cùng cấp có ý kiến bằng văn bản yêu cầu bổ sung nội dung dự thảo kết luận thanh tra thì chậm nhất 30 ngày từ ngày nhận được văn bản đó, người ra quyết định thanh tra phải ban hành kết luận thanh tra.
Luật Thanh tra năm 2022 có hiệu lực từ ngày 01/7/2023 và thay thế Luật Thanh tra năm 2010.

Hồng Hạnh