Trên cơ sở kế thừa những quy định của Luật bầu cử đại biểu Quốc hội (QH)  2010 và Luật bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân (HĐND)  2003 (gọi là Luật cũ); đồng thời bổ sung những quy định mới cho phù hợp với Hiến pháp năm 2013 và tình hình mới; ngày 25/6/2015 tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội khoá XIII đã thông qua Luật bầu cử đại biểu QH và đại biểu HĐND năm 2015. Luật gồm 10 Chương với 98 điều, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/9/2015.

 Dưới đây, chúng tôi giới thiệu đến bạn đọc những điểm mới của Luật.

Thứ nhất: Luật Bầu cử đại biểu QH và đại biểu HĐND năm 2015 (K1, Điều 4) quy định quyền quyết định ngày bầu cử toàn quốc đối với cuộc bầu cử đại biểu QH, bầu cử đại biểu HĐND các cấp; quyết định việc bầu cử bổ sung đại biểu QH trong thời gian giữa nhiệm kỳ; quyết định, thành lập Hội đồng bầu cử quốc gia là thẩm quyền của QH thay vì Ủy ban Thường vụ QH như trước đây. Ngày bầu cử phải là ngày chủ nhật và được công bố chậm nhất là 115 ngày trước ngày bầu cử (Luật cũ là 105 ngày).  Việc tăng thêm 10 ngày nhằm tạo điều kiện về thời gian để chuẩn bị và tiến hành các trình tự bầu cử được thuận lợi hơn, nhất là đảm bảo các bước trong quy trình hiệp thương được tốt hơn.

 Thứ hai:  Luật Bầu cử đại biểu QH và đại biểu HĐND năm 2015 (Khoản 2 và 3, Điều 8) quy định số lượng người dân tộc thiểu số được giới thiệu ứng cử đại biểu QH do Uỷ ban thường vụ QH dự kiến trên cơ sở đề nghị của Hội đồng dân tộc của QH, bảo đảm có ít nhất 18% tổng số người trong danh sách chính thức những người ứng cử đại biểu QH là người dân tộc thiểu số. Số lượng phụ nữ được giới thiệu ứng cử đại biểu QH do Uỷ ban thường vụ QH dự kiến trên cơ sở đề nghị của Đoàn Chủ tịch Ban Chấp hành Trung ương Hội liên hiệp phụ nữ Việt Nam, bảo đảm có ít nhất 35% tổng số người trong danh sách chính thức những người ứng cử đại biểu QH là phụ nữ.

Thứ ba: Thể chế hóa quy định về Hội đồng bầu cử Quốc gia được quy định trong Hiến pháp năm 2013, Luật Bầu cử đại biểu QH và đại biểu HĐND năm 2015 quy định Hội đồng bầu cử quốc gia do QH thành lập (Luật cũ gọi là Hội đồng bầu cử ở Trung ương do Uỷ ban thường vụ QH thành lập) có nhiệm vụ tổ chức bầu cử đại biểu QH; chỉ đạo, hướng dẫn công tác bầu cử đại biểu HĐND các cấp.

Thứ tư: Luật Bầu cử đại biểu QH và đại biểu HĐND năm 2015 (Khoản 5, Điều 29) quy định những người đang bị tạm giam, những người đang chấp hành biện pháp đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc cũng sẽ được ghi tên vào danh sách cử tri để bầu đại biểu QH và đại biểu HĐND cấp tỉnh nơi người đó đang bị tạm giam, đang được giáo dục, cai nghiện bắt buộc.  Như vậy, theo Luật này  chỉ  những người đang bị tước quyền bầu cử theo bản án, quyết định của Toà án đã có hiệu lực pháp luật, người đang phải chấp hành hình phạt tù và người mất năng lực hành vi dân sự thì mới không được ghi tên vào danh sách cử tri để bầu đại biểu QH và đại biểu HĐND.

Thứ năm: Về tiêu chuẩn của người ứng cử đại biểu QH đã được quy định tại Luật tổ chức QH, còn tiêu chuẩn đại biểu HĐND quy định trong  Luật tổ chức chính quyền địa phương. Trên cơ sở các quy định Luật Tổ chức QH và Luật Tổ chức chính quyền địa phương, các cơ quan, tổ chức, đơn vị được quyền giới thiệu người ra ứng cử cần đề cao trách nhiệm, giới thiệu những ứng cử viên tiêu biểu, có độ tuổi thích hợp, có đủ tài, đủ đức để cử tri có điều kiện lựa chọn người thực sự xứng đáng làm đại biểu cho mình để bảo đảm chất lượng từng bước nâng cao hơn nữa năng lực, trình độ của đại biểu.

Những quy định mới Luật Bầu cử Đại biểu QH và đại biểu HĐND năm 2015 sẽ là cơ sở phục vụ cuộc bầu cử đại biểu QH khoá XIV và bầu cử đại biểu HĐND nhiệm kỳ 2016 - 2021 diễn ra vào năm 2016 sắp tới./.

                                                                                                     PBGDPL