Nghị định số 166/2013/NĐ-CP ngày 12/11/2013 của Chính phủ quy định về cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính, có hiệu lực thi hành từ ngày 28/12/2013 và thay thế Nghị định số 37/2005/NĐ-CP ngày 18/3/2005 quy định thủ tục áp dụng các biên pháp cưỡng chế xử phạt vi phạm hành chính (XPVPHC). Dưới đây xin giới thiệu những nội dung chính của Nghị định số 166 để bạn đọc cùng tìm hiểu.

Phạm vi và đối tượng điều chỉnh, về nguyên tắc, trình tự, thủ tục áp dụng các biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định XPVPHC; quyết định áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả do VPHC gây ra; trách nhiệm thi hành và bảo đảm thi hành quyết định cưỡng chế (QĐCC) đối với cá nhân, tổ chức Việt Nam; cá nhân, tổ chức nước ngoài bị XPVPHC đã quá thời hạn chấp hành hoặc quá thời hạn hoãn chấp hành quyết định XPVPHC hoặc đã quá thời hạn chấp hành quyết định áp dụng BPKPHQ do VPHC gây ra mà không tự nguyện chấp hành.

Biện pháp cưỡng chế khấu trừ một phần lương hoặc một phần thu nhập đối với cán bộ, công chức (CBCC) hoặc cá nhân đang làm việc được hưởng tiền lương hoặc thu nhập tại một cơ quan, tổ chức; đang được hưởng bảo hiểm xã hội (BHXH). Người có thẩm quyền ra QĐCC phải xác minh về tiền lương, thu nhập, BHXH của người bị cưỡng chế được hưởng để làm căn cứ ra QĐCC. Tổ chức, cá nhân đang quản lý tiền lương, thu nhập, BHXH và tổ chức, cá nhân liên quan phải cung cấp thông tin theo yêu cầu và chịu trách nhiệm trước pháp luật về thông tin đã cung cấp. Tỷ lệ khấu trừ mỗi lần không quá 30% tổng số tiền lương, BHXH được hưởng; đối với những khoản thu nhập khác, tỷ lệ khấu trừ mỗi lần không quá 50% tổng số thu nhập.

Cơ quan, đơn vị, tổ chức, người sử dụng lao động (cơ quan, tổ chức) đang quản lý tiền lương hoặc thu nhập của cá nhân bị áp dụng biện pháp khấu trừ một phần lương hoặc một phần thu nhập có trách nhiệm chấp hành QĐCC, chuyển số tiền đã khấu trừ đến tài khoản ghi trong QĐCC và thông báo cho cơ quan ra QĐCC biết. Trường hợp chưa khấu trừ đủ số tiền theo QĐCC mà cá nhân bị cưỡng chế đã chấm dứt hợp đồng có hưởng lương hoặc thu nhập thì cơ quan, tổ chức phải thông báo cho cơ quan ra QĐCC biết. Nếu cơ quan, tổ chức đang quản lý tiền lương hoặc thu nhập của cá nhân bị áp dụng biện pháp khấu trừ một phần lương hoặc một phần thu nhập cố tình không thực hiện QĐCC khấu trừ thì bị xử lý theo quy định của pháp luật.

Biện pháp cưỡng chế khấu trừ tiền từ tài khoản. Người có thẩm quyền ra QĐCC yêu cầu tổ chức tín dụng (TCTD) cung cấp các thông tin về tài khoản của cá nhân, tổ chức (người) bị cưỡng chế và trích chuyển từ tài khoản của người bị cưỡng chế số tiền tương đương với số tiền mà họ phải nộp theo yêu cầu ghi trong QĐCC, không cần sự đồng ý của người bị cưỡng chế. Trường hợp trong tài khoản không còn đủ để khấu trừ thì TCTD khấu trừ số tiền hiện có và thông báo bằng văn bản cho cơ quan ra QĐCC biết để ADBPCC kê biên tài sản. Nếu tài khoản của người bị cưỡng chế còn số dư mà TCTD không trích chuyển tiền theo QĐCC khấu trừ thì TCTD bị xử lý theo pháp luật.

Biện pháp cưỡng chế kê biên tài sản (BPKBTS) chỉ được kê biên tài sản của người bị cưỡng chế tương ứng với số tiền đã ghi trong QĐXP, quyết định áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả và chi phí cho việc tổ chứcthi hành cưỡng chế; xác minh thông tin về tài sản của đối tượng bị cưỡng chế, điều kiện thi hành QĐCC kê biên tài sản có giá trị tương ứng với số tiền phạt. Cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan có trách nhiệm cung cấp thông tin về tài sản của đối tượng bị cưỡng chế khi có yêu cầu. Những tài sản không được kê biên bao gồm: Nhà ở duy nhất của cá nhân và gia đình người bị cưỡng chế có diện tích tối thiểu theo quy định của pháp luật về cư trú; thuốc chữa bệnh, lương thực, thực phẩm phục vụ nhu cầu thiết yếu; công cụ lao động, đồ dùng sinh hoạt thông thường cần thiết cho cá nhân bị cưỡng chế và gia đình họ sử dụng; đồ dùng thờ cúng; di vật, huân chương, huy chương, bằng khen; tài sản phục vụ quốc phòng và an ninh; tài sản đang được cầm cố, thế chấp hợp pháp.

Việc KBTS phải thực hiện vào ban ngày, thời gian từ 08 giờ đến 17 giờ, khi tiến hành KBTS phải có mặt người bị cưỡng chế hoặc người trong gia đình đã thành niên đầy đủ năng lực hành vi dân sự, đại diện tổ chức bị KBTS, đại diện chính quyền địa phương và người chứng kiến. Nếu người phải thi hành QĐCC và người trong gia đình cố tình vắng mặt thì vẫn tiến hành KBTS, nhưng phải có đại diện chính quyền địa phương và người chứng kiến. Người bị KBTS có quyền đề nghị KBTS nào trước và được chấp nhận khi không ảnh hưởng đến việc cưỡng chế, nếu không đề nghị thì tài sản thuộc sở hữu riêng được kê biên trước. TSKB được giao cho người bị cưỡng chế, người đang quản lý, sử dụng tài sản; một trong những đồng sở hữu chung; tổ chức, cá nhân có điều kiện bảo quản. Tài sản là vàng, bạc, kim khí quý, đá quý, ngoại tệ thì tạm giao cho Kho bạc Nhà nước quản lý; các tài sản là vật liệu nổ công nghiệp, công cụ hỗ trợ, vật có giá trị lịch sử, văn hóa, bảo vật quốc gia, cổ vật, hàng lâm sản quý hiếm thì tạm giao cho cơ quan chuyên ngành quản lý. Người được giao bảo quản tài sản gây hư hỏng, đánh tráo, làm mất hoặc hủy hoại tài sản thì phải chịu trách nhiệm bồi thường và tùy theo tính chất, mức độ vi phạm sẽ bị xử lý theo pháp luật. Hết thời hạn 03 tháng, kể từ ngày kê biên mà không có người khởi kiện thì TSKB được bán đấu giá. Tài sản có tranh chấp vẫn tiến hành kê biên, những người cùng sở hữu TSKB có quyền khởi kiện theo thủ tục tố tụng dân sự.

Biện pháp cưỡng chế thu tiền, tài sản của đối tượng bị cưỡng chế do cá nhân, tổ chức khác đang giữ, tẩu tán tài sản. Trường hợp có căn cứ xác định bên thứ ba đang giữ tiền, tài sản, hành vi cố tình tẩu tán của đối tượng bị cưỡng chế, thì phải xác minh, bên thứ ba và cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan cung cấp thông tin về tiền, tài sản của đối tượng bị cưỡng chế và hành vi tẩu tán của họ, yêu cầu không được chuyển trả tiền, tài sản cho đối tượng bị cưỡng chế cho đến khi cơ quan có thẩm quyền ra QĐCC để làm thủ tục bán đấu giá. Nếu bên thứ ba không thực hiện thì bị xử lý theo pháp luật.

Biện pháp buộc thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả. Khi thực hiện cưỡng chế để thi hành biện pháp khắc phục hậu quả phải có đại diện chính quyền địa phương và người chứng kiến, trình tự thủ tục được thực hiện như biện pháp KBTS, BPCC như đã nêu trên. Nếu họ không tự nguyện thực hiện thì lực lượng cưỡng chế đưa họ cùng tài sản ra khỏi công trình để tổ chức cưỡng chế. Cá nhân, tổ chức có tài sản phải chịu các chi phí vận chuyển, trông giữ, bảo quản tài sản. Quá thời hạn 06 tháng, kể từ ngày nhận được thông báo đến nhận tài sản mà người có tài sản không đến nhận thì tài sản đó được bán đấu giá để khấu trừ các chi phí. Tài sản hư hỏng, không còn giá trị thì được tiêu hủy.

Đảm bảo thi hành QĐCC. Người bị áp dụng biện pháp cưỡng chế có hành vi tẩu tán hoặc làm hư hại tiền bạc, tài sản thì yêu cầu các cơ quan tổ chức có liên quan, chính quyền địa phương nơi cá nhân bị cưỡng chế cư trú, công tác hoặc tổ chức bị cưỡng chế đóng trụ sở thực hiện biện pháp phong tỏa, ngăn chặn việc tẩu tán tiền bạc, tài sản. Nếu người bị cưỡng chế chống đối thì người đã ra QĐCC huy động lực lượng, phương tiện để bảo đảm thực hiện cưỡng chế. Nếu người bị cưỡng chế ở địa bàn khác, thì thông báo và chuyển toàn bộ hồ sơ vụ việc cho cơ quan cùng cấp ở địa phương nơi người bị cưỡng chế thi hành. Trường hợp không chấp hành quyết định XPVPHC, không chấp hành một hoặc nhiều biện pháp khắc phục hậu quả thì người có thẩm quyền áp dụng đồng thời các BPCC đối với người đó, trừ trường hợp thời hiệu XPVPHC đã hết. Trường hợp người chấp hành quyết định XPVPHC mà không chấp hành biện pháp khắc phục hậu quả và ngược lại thì người có thẩm quyền ra QĐCC áp dụng biện pháp cưỡng chế đối với người đó.

Chi phí cưỡng chế được áp dụng theo thực tế phát sinh khi thi hành QĐCC phù hợp với giá cả ở từng địa phương, gồm: Chi phí huy động người thực hiện QĐCC; thù lao cho các chuyên gia định giá để tổ chức đấu giá, tổ chức bán đấu giá tài sản; thuê phương tiện tháo dỡ, chuyên chở đồ vật, tài sản; thuê giữ hoặc bảo quản tài sản đã kê biên… Người bị cưỡng chế phải chịu mọi chi phí cho các hoạt động cưỡng chế; nếu không tự nguyện hoàn trả hoặc hoàn trả chưa đủ thì bị cưỡng chế thi hành./.

                                                                      THÂN PHƯỚC THÀNH