Từ năm 1987 đến nay, Quốc hội đã ban hành ba Luật Đất đai (vào các năm 1987, 1993 và 2003) và cũng đã nhiều lần sửa đổi, bổ sung qua các năm 1998, 2001, 2009 và 2010, nhưng đến nay vẫn chưa theo kịp yêu cầu phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Do đó, việc ban hành một Luật Đất đai mới phù hợp với điều kiện hiện nay là một tất yếu khách quan. 

Để góp phần hoàn thiện Dự thảo Luật Đất đai năm 2013, chúng tôi có một số ý kiến góp ý như sau:

1. Thời gian tính theo lịch hay theo ngày làm việc? Dự thảo Luật Đất đai (Dự thảo Luật) có nhiều điều quy định ngày, nhưng không giải thích cách tính “ngày theo lịch” hay “ngày làm việc”. Đây là vấn đề có thể dẫn đến tranh chấp sau này giữa người thi hành công vụ thực hiện “ngày theo lịch” với người được pháp luật đất đai điều thực hiện theo “ngày làm việc”, để kéo dài thời gian, né tránh nghĩa vụ của mình đối với pháp luật, làm cho các cơ quan có thẩm quyền và người tiến hành tố tụng khó giải quyết khi xảy ra tranh chấp (các Điều 46, 66 và 109 quy định ngày công bố quy hoach, kế hoạch sử dụng đất; thông báo thu hồi đất và chấp hành quyết định thu hồi đất). Do đó Điều 3 của Dự thảo Luật cần bổ sung quy định giải thích từ ngữ “ngày theo lịch” và “ngày làm việc” để tránh tình trạng “ông nói gà, bà nói vịt” khi áp dụng pháp luật vào cuộc sống.           

2. Người có thẩm quyền giao đất, thu hồi đất không được Uỷ quyền. Dự thảo Luật quy định Chủ tịch UBND cấp tỉnh, cấp huyện có quyền ra quyết định giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất và quyết định thu hồi đất không được Ủy quyền. Quy định như vậy, một mặt sẽ gây trở ngại cho người sử dụng đất, người bị thu hồi đất khi Chủ tịch UBND cấp tỉnh, cấp huyện đi nước ngoài hoặc đi công tác dài ngày, nhất là những trường hợp thu hồi đất mang tính cấp bách cần thực hiện kịp thời. Mặt khác, các Phó Chủ tịch UBND cấp tỉnh, cấp huyện quản lý ngành, lĩnh vực theo sự phân công của Chủ tịch nếu không được ký thay thì không phát huy được vai trò, trách nhiệm của các Phó Chủ tịch. Do đó, Điều 57 và Điều 65 Dự thảo Luật cần quy định mở và bổ sung vào Khoản 4, Điều 57; Khoản 3, Điều 65 Dự thảo Luật là: “Khi Chủ tịch UBND cấp tỉnh, cấp huyện đi vắng dài ngày thì Ủy quyền bằng văn bản cho cấp phó của mình thực hiện việc ký các quyết định giao đất, thu hồi đất, chịu trách nhiệm trước Chủ tịch UBND cùng cấp và pháp luật”.

3. Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất và việc Uỷ quyền về vấn đề này. Điều 93 Dự thảo Luật quy định Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất (Giấy chứng nhận) theo một loại thống nhất trong cả nước; giao cho Bộ Tài nguyên và Môi trường (TNMT) quy định cụ thể thì thấy: Luật Đất đai điều chỉnh phạm vi và đối tượng là đất đai, nhưng giao cho Bộ TNMT quy định cụ thể về Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, kể cả “quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất” thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật Nhà ở là chưa hợp lý và có thể coi là “lấn sân” Luật này. Nên chăng, vấn đề này giao cho Chính phủ căn cứ Luật Đất đai và Luật Nhà ở để ban hành Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành hai Luật này là phù hợp theo trình tự của pháp luật. Như trên đã nói, Dự thảo Luật quy định Chủ tịch UBND cấp tỉnh, cấp huyện có thẩm quyền giao đất không được Ủy quyền; trong khi Khoản 4, Điều 101 thì những cá nhân này được Ủy quyền cho cơ quan quản lý TNMT cùng cấp, cấp Giấy chứng nhận, sẽ dễ dẫn đến sự lạm quyền của cơ quan này đồng thời không phát huy hết vai trò, trách nhiệm của các Phó Chủ tịch UBND.

Ngoài ra, nếu Giấy chứng nhận được Ủy quyền cho cơ quan quản lý TNMT ký, khi xảy ra tranh chấp và khiếu kiện thì khó xác định người bị kiện là Chủ tịch UBND hay cơ quan TNMT. Mặt khác, Dự thảo Luật quy định việc cấp Giấy chứng nhận, nhưng không quy định việc thu hồi Giấy chứng nhận khi Nhà nước thu hồi đất. Do đó, sau khi đất đã bị thu hồi mà Giấy chứng nhận vẫn còn tồn tại thì rất dễ bị “chủ Giấy” lợi dụng để thế chấp, cầm cố bảo đảm tiền vay của ngân hàng, gây ra nhiều hệ lụy khó giải quyết về sau.

Do đó, Dự thảo Luật cần quy định: Chủ tịch UBND cấp tỉnh, cấp huyện ra quyết định giao đất thì cấp Giấy chứng nhận, nếu do trở ngại khách quan thì Uỷ quyền cho cấp phó của mình thực hiện là phù hợp với công tác quản lý, điều hành của UBND cấp tỉnh, cấp huyện.

4. Các Luật mâu thuẩn về thủ tục giải quyết vụ án hành chính. Khoản 2, Điều 198 Dự thảo Luật quy định trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại quyết định hành chính, hành vi hành chính về đất đai và Khoản 2, Điều 197 quy định về thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai nhưng không quy định rõ trường hợp đã giải quyết khiếu nại lần hai vẫn được khởi kiện vụ án hành chính. Trong khi đó, Điều 42 Luật Khiếu nại năm 2011, đang có hiệu lực thi hành quy định: “… Người khiếu nại không đồng ý với quyết định giải quyết khiếu nại lần hai thì có quyền khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án theo quy định của Luật Tố tụng hành chính”. Do đó, nếu để cho Luật Khiếu nại hiện hành ổn định thì Dự thảo Luật Đất đai phải quy định việc giải quyết khiếu nại và khởi kiện thực hiện theo Luật Khiếu nại nhằm tránh sự chồng chéo của các Luật này.

 5. Thẩm quyền của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn Luật Đất đai. Điều 206 Dự thảo Luật quy định: “Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật này”. Đây là quy định thẩm quyền “trọn gói” cho Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành bất cứ điều nào của Luật này khi thấy vướng mắc cần hướng dẫn thi hành. Tuy nhiên, trong nội dung Dự thảo của Luật này có rất nhiều điều quy định “Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn điều này” là thừa, cần bỏ các nội dung này trong các điều Luật../