BBT: Vấn đề được ban Kim Phượng nêu trong bài viết ngắn dưới đây

Trục xuất là buộc một người nước ngoài bị kết án phải rời khỏi lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Cũng giống như hình phạt tiền, trục xuất mang tính chất vừa là hình phạt chính, vừa là hình phạt bổ sung trong hệ thống hình phạt của Bộ Luật Hình sự (BLHS). Tuy nhiên, có một điểm khác biệt giữa hình phạt trục xuất với các hình phạt còn lại ở chỗ nếu các hình phạt khác có thể áp dụng chung cho tất cả mọi chủ thể thực hiện hành vi phạm tội thì trục xuất là hình phạt chỉ được áp dụng đối với chủ thể là người nước ngoài phạm tội trên lãnh thổ Việt Nam. Qua nghiên cứu vấn đề hình phạt trục xuất quy định trong pháp luật hình sự và pháp luật về lý lịch tư pháp, thấy có phát sinh vấn đề cần phải được hướng dẫn và quy định thống nhất, đó là vấn đề người bị áp dụng hình phạt trục xuất có bị mang án tích hay không?

Một đặc trưng cơ bản để phân biệt hình phạt và các dạng trách nhiệm pháp lý khác ở chỗ: hình phạt để lại cho người phạm tội một án tích. Theo quy định tại Điều 28 BLHS năm 1999 quy định về các hình phạt thì trục xuất nằm trong hệ thống các hình phạt của luật hình sự Việt Nam. Điều đó có nghĩa nó sẽ để lại một án tích cho người bị áp dụng. Tuy nhiên, theo quy định tại Điều 64 và Điều 65 BLHS năm 1999 quy định về đương nhiên được xóa án tích và xóa án tích theo quyết định của Tòa án đều không có bất cứ một trường hợp nào người chấp hành hình phạt trục xuất được xóa án tích… Vậy, nếu người nước ngoài đã cư trú tại Việt Nam bị áp dụng hình phạt trục xuất, sau đó có yêu cầu xin cấp Phiếu lý lịch tư pháp, việc xóa án tích được thực hiện như thế nào? Nếu người bị áp dụng hình phạt trục xuất được xem là không có án tích thì không đúng với đặc trưng cơ bản của hình phạt. Nhưng nếu xem người bị áp dụng hình phạt trục xuất phải mang án tích vĩnh viễn là không đúng với nguyên tắc nhân đạo của pháp luật hình sự Việt Nam.

Hiện nay chưa có văn bản quy phạm pháp luật nào hướng dẫn về vấn đề này. Trong quá trình thực hiện Luật Lý lịch tư pháp, trường hợp này rất dễ xảy ra. Mong rằng các cơ quan có thẩm quyền sớm có văn bản hướng dẫn cụ thể về vấn đề này để đảm bảo quyền lợi cho cá nhân khi có yêu cầu xin cấp Phiếu lý lịch tư pháp./.