Công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật có vai trò rất quan trọng, là cầu nối để đưa các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước đến với mọi người dân. Do đó, công tác này đòi hỏi phải mang tính thường xuyên, liên tục cùng với sự phối hợp tích cực của tất cả các cấp, các ngành nhằm nâng cao trình độ hiểu biết pháp luật cho nhân dân, từ đó tạo cho họ có ý thức tôn trọng, chấp hành pháp luật.

Nhận thức được tầm quan trọng của công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, trong những năm qua, thành phố Tam Kỳ đã có nhiều sự đầu tư và quan tâm đến công tác này từ trang thiết bị máy móc đến kinh phí và đào tạo nguồn nhân lực có đủ khả năng và kinh nghiệm để kịp thời đưa các quy định của pháp luật vốn khô khan đến với người dân một cách dễ dàng nhất.

Từ kết quả thực tế hoạt động tuyên truyền pháp luật trong những năm qua, Phòng Tư pháp thành phố Tam Kỳ xin được giới thiệu và chia sẻ một số hình thức tuyên truyền mới mà chúng tôi đã thực hiện đem lại hiệu quả tích cực để Hội nghị cùng tham khảo.

I. Một số hình thức tuyên truyền đang được thực hiện có hiệu quả

1.Đối thoại chính sách pháp luật

Đây là hình thức được nghiên cứu vận dụng chuyển thể từ hoạt động trợ giúp pháp lý lưu động. Thay vì tổ chức các hội nghị trợ giúp những đối tượng được quy định trong Luật Trợ giúp pháp lý, Phòng Tư pháp thành phố Tam Kỳ đã tổ chức các buổi đối thoại pháp luật với Nhân dân, không hạn chế đối tượng, bất kỳ ai có nhu cầu, vướng mắc về pháp luật cần được trao đổi, giải đáp đều được tham dự.

Trong thời gian qua, chúng tôi đã tổ chức được các buổi đối thoại với Nhân dân về chính sách pháp luật đất đai, đền bù giải phóng mặt bằng, người có công… đã thu hút được đông đảo người dân đến tham gia. Công việc được chuẩn bị chu đáo từ trước, tại buổi đối thoại có đầy đủ đại diện lãnh đạo các cơ quan chuyên môn của thành phố và xã, phường để có thể trả lời ngay tại chỗ các câu hỏi, những thắc mắc pháp luật của bà con chứ không phải hẹn hò như trước đây. Đến dự cuộc đối thoại người dân thật sự được chia sẻ, giải thích đến nơi đến chốn những vướng mắc trong chính sách pháp luật.

Hình thức này là cách phát huy hiệu quả của hoạt động trợ giúp pháp lý lưu động vì nó không hạn chế đối tượng phục vụ và được trả lời ngay tại chỗ những vướng mắc của người dân nên được người dân tích cực hưởng ứng. 

Tuy nhiên, hình thức này cũng có những khó khăn riêng của nó. Đó là do đối tượng tham gia đông, câu hỏi đặt ra nhiều, thuộc mọi lĩnh vực và yêu cầu phải trả lời ngay, nên đòi hỏi người tham gia đối thoại để giải đáp cho bà con phải có sự chuẩn bị tốt, nắm vững quy định của pháp luật để trả lời.

2.Tổ chức nhiều hình thức thi tìm hiểu pháp luật

Một số hội thi tìm hiểu pháp luật mà thành phố Tam Kỳ đã triển khai và gặt hái được nhiều thành công thời gian qua, đầu tiên phải kể đến là Hội thi Rung Chuông vàng. Đây là hình thức thi tìm hiểu pháp luật được vận dụng từ phiên bản của cuộc thi Rung Chuông vàng trên truyền hình. Ưu điểm của hình thức thi này là thu hút được đông đảo người tham gia, hình thức mới lạ, chuyển tải được nhiều nội dung, tính tương tác giữa các người chơi và cổ động viên cao, qua đó tuyên truyền sâu rộng được nhiều nội dung pháp luật.

Kế đến là các cuộc thi tìm hiểu pháp luật khác, như hội thi hòa giải viên giỏi, hội thi tìm hiểu Hiến pháp… thông qua hình thức sân khấu hóa với các tiểu phẩm, bài hát, vở kịch, điệu hò, bài vè,… những người tham gia dự thi đã khéo léo đưa các nội dung pháp luật đi vào lòng người hơn.

Ngoài ra, thành phố Tam Kỳ cũng đã tổ chức nhiều cuộc thi phù hợp với từng đối tượng. Cụ thể: Đối với cán bộ công chức, người lao động thì hằng tháng thành phố tổ chức thi “Tình huống pháp luật” thông qua các buổi chào cờ và tập san phổ biến giáo dục pháp luật. Các tình huống được Ban tổ chức lựa chọn phù hợp với các sự kiện diễn ra trong tháng nên mang tính thời sự, kịp thời chuyển tải các nội dung pháp luật đến với cán bộ, công chức.

Đối với học sinh, đoàn viên thanh niên thì thành phố cũng lồng ghép tổ chức thi tìm hiểu pháp luật vào trong các đợt sinh hoạt hè, ngoại khóa, đặc biệt trong các hội trại luôn có phần thi tìm hiểu pháp luật nên đã thu hút được đông đảo học sinh, đoàn viên tham gia, hiệu quả tuyên truyền mang lại khá cao.

Thế mạnh của hình thức sân khấu hóa hội thi tuyên truyền là trong điều kiện thời gian ngắn, nhưng thông qua các tiểu phẩm, bài hát, hò vè… đã chuyển tải được các nội dung pháp luật vốn khô khan đến với người xem, giúp họ dễ nhớ, từ đó nâng cao hiệu quả tuyên truyền.

3.Ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác tuyên truyền

Trong điều kiện công nghệ thông tin ngày càng phát triển, phần lớn người dân của thành phố Tam kỳ đều sử dụng internet thì việc tuyên truyền pháp luật thông qua các website, các mạng xã hội sẽ mang lại hiệu quả khá cao và đảm bảo tính kịp thời.

Có thể nói thành phố Tam Kỳ là đơn vị đi đầu trong vấn đề này. Cụ thể, trong gần 3 năm qua, Phòng Tư pháp đã tham mưu UBND thành phố chỉ đạo các phòng, ban, đơn vị đăng tải trên 1.000 văn bản pháp luật, thông tin về chính sách mới lên website của các cơ quan, đơn vị để cán bộ, công chức và nhân dân tìm hiểu, tra cứu, áp dụng. Một số website ở thành phố Tam Kỳ đã thực hiện tốt công tác tuyên truyền pháp luật qua mạng, như: Tamky.gov.vn, tuphaptamky.gov.vn, tamkyrt.vn, vhtttamky.gov.vn… trung bình mỗi ngày có hàng ngàn lượt người xem trên mỗi trang web.

Không chỉ đăng tải văn bản pháp luật, Phòng Tư pháp thành phố Tam Kỳ cũng đã tổ chức cuộc thi tìm hiểu pháp luật trực tuyến tại địa chỉ website của Phòng (http://tuphaptamky.gov.vn). Nội dung cuộc thi được chia thành từng chủ đề phù hợp với từng đối tượng như: Tìm hiểu pháp luật về người chưa thành niên, pháp luật về cán bộ công chức; đất đai, xây dựng… Hình thức thi dưới dạng trắc nghiệm và người tham gia chỉ cần dành khoảng 15 phút là có thể hoàn tất các câu hỏi và ngay sau đó là biết đáp án của cuộc thi nên rất dễ nhớ. Trung bình mỗi đợt thi thu hút trên 2.000 người tham gia.

Bên cạnh việc đăng tải văn bản, chính sách pháp luật lên website của các đơn vị trực thuộc UBND thành phố, Phòng Tư pháp cũng đã thực hiện việc giới thiệu văn bản, chính sách mới lên mạng xã hội facebook. Thông qua mạng xã hội này, hàng ngàn văn bản pháp luật, các thông điệp ngắn về vận động chấp hành pháp luật cũng đã đến được với nhiều đối tượng khác nhau, nhiều nhất là cán bộ, công chức, học sinh, sinh viên – là những đối tượng thường xuyên sử dụng facebook.

Trong thời gian đến, Phòng Tư pháp thành phố Tam Kỳ sẽ tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác tuyên truyền, nhất là tổ chức thi trực tuyến tìm hiểu pháp luật và sử dụng các mạng xã hội để chuyển tải chính sách pháp luật của Nhà nước tới mọi người dân.

4. Tuyên truyền pháp luật tại các phiên tòa xét xử lưu động

Thực tế mỗi khi có phiên tòa xét xử lưu động thì người dân địa phương đến xem rất đông và phải chờ đợi rất lâu Hội đồng xét xử mới tiến hành phiên tòa. Nhận thấy người dân tham gia đông mà khoảng thời gian chờ đợi trước khi xét xử và trong nghị án khá dài nên UBND thành phố đã chỉ đạo Phòng Tư pháp phối hợp với Tòa án để tổ chức tuyên truyền các quy định của pháp luật có liên quan đến nội dung vụ án trong thời gian chờ khai mạc phiên tòa và thời gian Hội đồng xét xử nghị án để người dân tham dự phiên tòa được biết.

Để thực hiện hình thức tuyên truyền này, Phòng Tư pháp phối hợp chặt chẽ với Tòa án để biết thông tin về các phiên tòa lưu động và chuẩn bị tốt đề cương tuyên truyền. Nội dung, dung lượng tuyên truyền phải chuẩn bị và trình bày phù hợp với thời lượng cho phép của phiên tòa lưu động.

Hình thức tuyên truyền trên đây được đánh giá từ phía nhiều người dân là rất hiệu quả, bởi vì nó được coi như là một phần giải thích, bổ sung đúng theo yêu cầu của nhiều người quan tâm đến những khía cạnh pháp luật có liên quan trong vụ án đang được xét xử.

5. Thực hiện Ngày Pháp luật, Bản tin pháp luật hằng tuần và Tập san tuyên truyền pháp luật

Mô hình Ngày pháp luật được thành phố Tam Kỳ coi là một hình thức tuyên truyền pháp luật có hiệu quả tại địa phương. Với sự tham mưu của Phòng Tư pháp, Ủy ban nhân dân thành phố đã thực hiện theo định kỳ hằng tháng tổ chức sinh hoạt pháp luật thông qua buổi chào cờ đầu tháng. Chỉ với thời gian 15 phút, Phòng Tư pháp đã thông tin tóm tắt nội dung các chính sách pháp luật mới của trung ương và địa phương được ban hành hoặc có hiệu lực trong tháng đến tất cả cán bộ công chức. Trên cơ sở này, các đơn vị, cá nhân có trách nhiệm tự tra cứu tìm hiểu để thực hiện. Dựa trên tài liệu hướng dẫn do Thành phố phát hành, UBND các xã, phường biên tập và phát sóng trên hệ thống truyền thanh cơ sở để nhân dân được biết.

Hằng tuần, vào chiều thứ hai, Thành phố phát hành “Bản tin pháp luật tuần”. Nội dung Bản tin tập trung giới thiệu những văn bản có hiệu lực và hết hiệu lực trong tuần. Bản tin được gửi tới tất cả cán bộ, công chức từ thành phố tới xã, phường, qua đó giúp CBCC kịp thời nắm bắt các văn bản có hiệu lực và hết hiệu lực để áp dụng vào công tác chuyên môn.

Hằng quý, thành phố phát hành “Tập san phổ biến pháp luật”, với số lượng 400 cuốn. Nội dung đa dạng, phong phú, gồm tuyên truyền những văn bản mới, đề cương tuyên truyền, tình huống pháp luật, hoạt động tuyên truyền trong tháng… Mỗi năm Thành phố phát hành trên 1.200 cuốn, đến từng phòng, ban, đơn vị ở cáp thành phố và các xã, phường, thôn, khối phố … để nắm bắt thông tin pháp luật và phổ biến cho nhân dân.

Thông qua các hình thức tuyên truyền nêu trên, những năm qua thành phố Tam Kỳ đã kịp thời chuyển tải những văn bản pháp luật mới có hiệu lực, những văn bản hết hiệu lực cho cán bộ và nhân dân biết và thực hiện.

II. Một số kinh nghiệm và đề xuất

Từ thực tế công tác phổ biến, giáo dục pháp luật của thành phố Tam Kỳ trong những năm qua, chúng tôi nhận thấy rằng mặc dù đã triển khai nhiều hình thức tuyên truyền mới, phù hợp với từng đối tượng, tuy nhiên hiệu quả mang lại chưa thật sự như mong muốn. Mỗi hình thức bên cạnh những yếu tố tích cực thì vẫn có mặt hạn chế của nó, để công tác biến, giáo dục pháp luật trong thời gian tới mang lại hiểu quả cao hơn. Chúng tôi mạnh dạn chia sẻ và đề xuất như sau:

1. Đối với hình thức “Đối thoại chính sách pháp luật” thì cần được nhân rộng. Tuy nhiên, để phát huy được hiệu quả thì trước khi tổ chức cần rà soát, nắm bắt kỹ nhu cầu của người dân, trên cơ sở đó phân công cán bộ nghiên cứu, chuẩn bị nội dung và lãnh đạo từng cơ quan, đơn vị phải trực tiếp tham gia buổi đối thoại với người dân. Cần ưu tiên tổ chức đối thoại ở những địa phương đang có sự việc phát sinh, vướng mắc pháp luật cần phải giải quyết, như tổ chức đối thoại chính sách pháp luật về bồi thường, giải phóng mặt bằng cho người dân nơi bị giải tỏa, thu hồi đất để giúp họ nắm bắt được quy định pháp luật, từ đó hợp tác tốt với cơ quan chức năng …

2. Để tổ chức các hội thi tìm hiểu pháp luật mang lại hiệu quả, thu hút được người tham gia cũng như người xem thì nội dung hội thi phải phù hợp với từng đối tượng, lứa tuổi; phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, đơn vị, trường học, đoàn thanh niên và các tổ chức đoàn thể để huy động nhân dân tham gia hưởng ứng.

3. Trong điều kiện công nghệ thông tin phát triển mạnh như hiện nay thì việc sử dụng mạng internet, các mạng xã hội để tuyên truyền pháp luật là hết sức cần thiết và phù hợp. Tuy nhiên để thực hiện được nội dung này thì các cơ quan, đơn vị cần phải có website, có người biết sử dụng thành thạo, thường xuyên cập nhật thông tin, chính sách pháp luật để thu hút người xem. Trên website thành lập các diễn đàn pháp luật, tham gia các nhóm trong mạng xã hội để thông qua đó đưa chính sách pháp luật đến với người dân. Cần nhân rộng cuộc thi tìm hiểu pháp luật trực tuyến dưới hình thức trắc nghiệm, vì nó ít tốn kém và thuận lợi cho người tham gia nên thu hút đông đảo người dự thi, nhất là lực lượng học sinh, sinh viên.

4. Phòng Tư pháp cần phối hợp chặt chẽ với Tòa án cùng cấp để tuyên truyền thông qua các phiên tòa xét xử lưu động. Trước khi tham gia phiên tòa thì báo cáo viên phải nghiên cứu trước nội dung vụ án, biên soạn tài liệu có nội dung liên quan đến vụ án, như: Thế nào là tội phạm, tình tiết tăng nặng, tình tiết giảm nhẹ, tuổi chịu trách nhiệm hình sự, quyền và nghĩa vụ của bị cáo, bị hại… để phổ biến tại phiên tòa. Sẽ là tốt hơn, nếu báo cáo viên biết lựa chọn những thông điệp ngắn, có ý nghĩa để chia sẻ cùng mọi người.

5. Cần thực hiện thường xuyên mô hình Ngày pháp luật, Bản tin pháp luật… Vì thông qua các hoạt động này cán bộ, công chức và nhân dân kịp thời nắm bắt được các chính sách pháp luật mới cũng như văn bản hết hiệu lực thi hành để áp dụng vào công việc, cuộc sống. Việc biên soạn tài liệu này cần phải ngắn gọn, chỉ giới thiệu những điểm chính, đảm bảo người đọc lướt qua là nắm được tinh thần của văn bản./.

Phòng Tư pháp Tam Kỳ