Xã hội hóa công tác phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) và tư vấn giúp pháp luật là yêu cầu khách quan để đảm bảo đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu của xã hội, do vậy mà Đảng và Nhà nước đã có chủ trương và ban hành các văn bản chỉ đạo nhằm huy động sức mạnh vật chất và tinh thần của toàn xã hội để phục vụ công tác này, giảm bớt cho cơ quan hành chính phải trực tiếp đảm nhận nhiều công việc cùng một lúc, tránh tình trạng thiếu chuyên sâu, thiếu hiệu quả trong khi công tác này đáng lẽ xã hội có thể tự giải quyết, giảm chi ngân sách Nhà nước mà vẫn phục vụ nhân dân một cách nhanh chóng, kịp thời và hiệu quả.
Gần 3 năm kể từ khi được UBND tỉnh giao nhiệm vụ làm lực lượng nòng cốt trong việc triển khai chủ trương "Xã hội hóa công tác phổ biến, giáo dục pháp luật" theo Kế hoạch số 4567/KH-UBND tỉnh, ngày 25/8/2017 về triển khai thực hiện Chương trình PBGDPL giai đoạn 2017 - 2021 trên địa bàn tỉnh Quảng Nam; Hội Luật gia tỉnh đã xây dựng Kế hoạch tổ chức thực hiện hàng năm đồng thời phối hơp với các cơ quan, đoàn thể, đơn vị và doanh nghiệp để triển khai thực hiện. Đây là vấn đề mới chưa được các cấp, các ngành nhận thức đầy đủ nên việc lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện thiếu đồng bộ, có cơ quan, đơn vị, địa phương và doanh nghiệp chưa coi đây là trách nhiệm phải tổ chức thực hiện; trong khi đó nhiệm vụ của Hội Luật gia chủ yếu là vận động, thuyết phục trong quá trình tổ chức thực hiện nên gặp không ít khó khăn và hạn chế, nhất là vấn đề huy động nguồn lực tham gia công tác PBGDPL để triển khai Đề án xã hội hóa này.
Tuy nhiên, với tinh thần vượt khó và bằng những phương pháp thích hợp, từ năm 2017 đến nay thông qua công tác phối hợp, cùng chia sẻ nguồn lực, cùng chịu trách nhiệm trong tổ chức thực hiện, Hội Luật gia đã phối hợp cùng với lãnh đạo Phòng Tư pháp và các đoàn thể ở 07 huyện triển khai 14 đợt tuyên truyền, phổ biến pháp luật, tư vấn pháp luật, trợ giúp pháp lý tại 14 xã, thu hút được 473 lượt người tham dự. Trung tâm tư vấn pháp luật Hội Luật gia tỉnh phối hợp với Lãnh đạo Trại Tạm giam Công an tỉnh Quảng Nam và Trại giam An Điềm tổ chức 5 đợt có 353 phạm nhân tham dự tại; phối hợp với Trung tâm Trợ giúp pháp lý tỉnh Quảng Nam tổ chức 8 đợt có hơn 300 lượt người tham dự là đồng bào dân tộc thiểu số tại các xã miền núi. Ngoài ra, Trung tâm tư vấn pháp luật Hội Luật gia tỉnh còn phối hợp với Hội Nông dân tỉnh đưa nội dung tuyên truyền pháp luật vào Chương trình tổ chức tập huấn hàng năm cho cán bộ Hội từ huyện đến xã trong toàn tỉnh và đã tổ chức lồng ghép được 4 lớp tập huấn (cấp tỉnh 2, cấp huyện 01, cấp xã 01) với 345 cán bộ hội các cấp tham gia, phối hợp với Hội Nông dân xã Tam Thanh tổ chức tuyên truyền cho 150 cán bộ, hội viên toàn xã về Luật Đất đai, vấn đề an toàn thực phẩm và luật khiếu nại. Phối hợp với Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn lồng ghép trong nội dung tập huấn nghiệp vụ để triển Luật đầu tư, Luật thương mại và các hình thức ký kết hợp đồng thương mại cho 123 cán bộ HTX nông nghiệp trong toàn tỉnh. Cùng với 2 doanh nghiệp tổ chức tuyên truyền Bộ luật Lao động, Luật Bảo hiểm xã hội cho 130 người tham dự đại diện công nhân của 2 doanh nghiệp. Bên cạnh đó, Hội Luật gia tỉnh đã ký kết Chương trình phối hợp giữa Phụ nữ tỉnh với Hội Luật gia trong công tác PBGDPL, tư vấn pháp luật và trợ giúp pháp lý cho hội viên trong toàn tỉnh. Để kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc về pháp luật cho công nhân ở những khu tập trung nhiều doanh nghiệp, Hội Luật gia tỉnh đã thành lập Chi nhánh tư vấn pháp luật tại khu công nghiệp Điện Nam - Điện Ngọc vừa phối hợp với UBND 2 xã có kế hoạch tổ chức tuyên truyền pháp luật cho nhân dân ở khu vực này.
Trên đây là kết quả bước đầu của việc cụ thể chủ trương xã hội hóa, có những kinh nghiệm cần nghiên cứu để tiếp tục đề ra các giải pháp tổ chức thực hiện trong thời gian đến tốt hơn. Với vai trò là lực lượng nòng cốt trong thực hiện chủ trương này xin nêu một số vấn đề chưa phải là hoàn thiện nhưng là nguyên nhân đạt được kết quả trong tổ chức thực hiện như sau:
- Thông qua các hoạt động phối hợp giữa Hội Luật gia với các cơ quan, đoàn thể, đơn vị và doanh nghiệp đã giúp cho các đơn vị này nhìn thấy tính hiệu quả của việc xã hội hóa công tác PBGDPL, khắc phục được sự phân tán làm hụt hẫng về nguồn tài chính và nhân lực trong tổ chức thực hiện dẫn đến hoạt động mang tính hình thức, kém hiệu quả như những năm trước đây. Trên cơ sở đó đã thống nhất cao về chủ trương, phân công cán bộ tham gia và cùng đóng góp kinh phí để tổ chức thực hiện.
- Huy động được đông đảo cán bộ có trình độ và kỹ năng tuyên truyền ở các cơ quan, đơn vị tham gia cùng với đội ngũ tuyên truyền viên, tư vấn viên pháp luật và luật sư thực hiện các đợt tuyên truyền, PBGDPL, trực tiếp giải thích, tư vấn, đối thoại để giải quyết trực tiếp, thỏa đáng và đúng pháp luật những vướng mắc của người dân liên quan đến quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của họ, không phải chờ xin ý của người có thẩm quyền.
- Những cơ quan, đơn vị và địa phương có sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của Cấp ủy và UBND thì việc triển khai được đồng bộ, có sự thống nhất cao giữa các cơ quan, đơn vị trong việc bố trí con người, kinh phí và thời gian triển khai thực hiện đảm bảo đạt yêu cầu, có chất lượng và hiệu quả.
- Việc phổ biến, quán triệt và thực hiện Kế hoạch hàng năm phải được tổ chức kịp thời, sâu rộng, nghiêm túc và dân chủ. Bảo đảm phối hợp chặt chẽ và có trách nhiệm giữa cơ quan chủ trì là Hội Luật gia tỉnh với các Sở, ban, ngành đoàn thể liên quan trên địa bàn nhằm thực hiện đúng tiến độ, phù hợp với từng đối tượng, địa bàn, thực sự mang lại hiệu quả thiết thực như Kế hoạch đã đề ra.
- Việc vận động xây dựng "Quỹ xã hội hóa công tác phổ biến, giáo dục pháp luật" và cơ quan chịu trách nhiệm quản lý quỹ chưa có quy định của cơ quan có thẩm quyền. Do vậy trước mắt việc huy động mọi nguồn lực đáp ứng được các yêu cầu cho việc tổ chức, thực hiện công tác PBGDPL trong thời tới nên thông qua việc ký kết các Chương trình phối hợp giữa Hội Luật gia với các cơ quan, đơn vị, đoàn thể, các tổ chức Hội liên quan và doanh nghiệp để chia sẻ nguồn kinh phí hiện có của từng đơn vị trong đó có một phần kinh phí hỗ trợ của Nhà nước trên cơ sở chỉ đạo, quản lý chặt chẽ của UBND các cấp trong tỉnh.
Đối với Hội Luật gia tỉnh từ thực tế trải nghiệp trong thời gian qua, từ nay đến cuối năm có Kế hoạch tổ chức Hội nghị sơ kết trong phạm vi toàn tỉnh với sự tham gia của đại diện các cơ quan, ban ngành, đoàn thể, các tổ chức Hội có liên quan và doanh nghiệp đang hoạt động trên địa bàn tỉnh, để trao đổi rút kinh nghiệm và có các đề xuất, sáng kiến tìm các giải pháp thích hợp và hiệu quả để tiếp tục triển khai trong năm 2020./.

Hội Luật gia tỉnh