Nhận thức được tầm quan trọng của công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, trong những năm qua, thành phố Tam Kỳ đã có nhiều sự đầu tư và quan tâm đến công tác này từ trang thiết bị máy móc đến kinh phí và đào tạo nguồn nhân lực có đủ khả năng, kinh nghiệm, vận dụng linh hoạt các hình thức tuyên truyền để kịp thời đưa các quy định của pháp luật vốn khô khan đến với người dân một cách dễ dàng nhất.

Trong quá trình thực hiện công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật tại địa phương, thành phố Tam Kỳ nhận thấy rằng việc tập hợp người dân tham gia các lớp/hội nghị phổ biến, tuyên truyền pháp luật ngày càng khó, đối tượng tham gia chủ yếu là cán bộ thôn, khối phố và người cao tuổi, những đối tượng cần tuyên truyền chủ yếu như thanh niên, phụ nữ thì rất ít tham gia dẫn đến hiệu quả tuyên truyền không cao. Không phải người dân không có nhu cầu tìm hiểu pháp luật nhưng việc tổ chức các hội nghị/lớp tuyên truyền văn bản luật không giải quyết được các nhu cầu, vướng mắc thực sự của người dân. Chính vì vậy, UBND thành phố Tam Kỳ đã chỉ đạo Phòng Tư pháp và các cơ quan chuyên môn chuyển hướng tuyên truyền từ hình thức hội nghị triển khai văn bản pháp luật sang hình thức tư vấn thủ tục hành chính, tư vấn pháp luật và đối thoại chính sách pháp luật cho người dân trong thời gian qua.
1. Một số kết quả đạt được
1.1. Tư vấn pháp luật và thủ tục hành chính
Từ năm 2016, UBND thành phố đã chỉ đạo Phòng Tư pháp xây dựng kế hoạch phối hợp với Thành đoàn, UBND các xã, phường tổ chức Ngày hội tư vấn pháp luật và thủ tục hành chính cho Nhân dân các xã, phường vào các ngày Thứ 7. Tại các buổi tư vấn, cán bộ, công chức của các cơ quan Công an thành phố, Bảo hiểm xã hội thành phố, Phòng Quản lý đô thị, Phòng Tư pháp, Phòng Tài nguyên và môi trường, Phòng Lao động, Thương binh và Xã hội thành phố; Trung tâm phát triển quỹ đất thành phố; Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai Tam Kỳ, Trung tâm hành chính công thành phố, UBND các xã, phường đến tận nhà sinh hoạt thôn, khối phố để hướng dẫn TTHC và tư vấn pháp luật trên tất cả các lĩnh vực cho Nhân dân, trong đó tập trung vào thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, hộ tịch, hộ khẩu, cấp giấy chứng minh nhân dân, chứng thực hợp đồng giao dịch, cấp giấy phép xây dựng, bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội, chế độ chính sách đối với người có công, gia đình liệt sỹ...
Tính đến 10/2019, các cơ quan chuyên môn của thành phố Tam Kỳ và UBND 13 xã, phường đã phối hợp tổ chức được hơn 60 buổi tư vấn thủ tục hành chính và tư vấn pháp luật tại UBND các xã, phường, các thôn, khối phố, thu hút hàng ngàn lượt người dân tham dự. Hầu hết các vướng mắc của người dân đều được giải thích thỏa đáng, có những thủ tục như khai sinh, thay đổi cải chính hộ tịch, hộ khẩu... cán bộ, công chức hướng dẫn cho Nhân dân viết tờ khai và nhận luôn hồ sơ, ghi phiếu hẹn để người dân liên hệ lấy kết quả.

Tư vấn pháp luật và thủ tục hành chính tại khối phố An Hà Nam, phường An Phú, thành phố Tam Kỳ

So với tổ chức hội nghị/lớp triển khai văn bản luật mới thì hình thức tư vấn thủ tục hành chính và tư vấn pháp luật mang lại hiệu quả cao hơn, tốn ít kinh phí hơn, đặc biệt là giải quyết được các vướng mắc pháp luật, thủ tục hành chính cho người dân, nhất là người dân vùng nông thôn, người già cả, bệnh tật không có điều kiện đi tới các cơ quan có thẩm quyền để giải quyết.
1.2. Đối thoại chính sách pháp luật
Đây là hình thức được nghiên cứu vận dụng chuyển thể từ hoạt động trợ giúp pháp lý lưu động. Thay vì tổ chức các hội nghị trợ giúp những đối tượng được quy định trong Luật Trợ giúp pháp lý, các cơ quan chuyên môn của thành phố Tam Kỳ (Phòng Tư pháp, Phòng Lao động Thương binh – xã hội, Phòng Tài nguyên và Môi trường, Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai...) đã phối hợp với UBND xã, phường tổ chức các buổi đối thoại pháp luật với Nhân dân để kịp thời giải đáp các vướng mắc pháp luật trên từng lĩnh vực cụ thể.
Từ năm 2015 đến tháng 10/2019, các ngành chức năng và các địa phương của thành phố Tam Kỳ đã tổ chức được hơn 80 buổi đối thoại chính sách pháp luật với Nhân dân về chính sách pháp luật đất đai, đền bù giải phóng mặt bằng, người có công cách mạng, chính sách giảm nghèo... thu hút được đông đảo người dân đến tham gia.
Tại buổi đối thoại, lãnh đạo các cơ quan chuyên môn và UBND xã, phường đã tuyên truyền các văn bản pháp luật có liên quan đến buổi đối thoại và trả lời từng vấn đề mà người dân chưa rõ cũng như hướng dẫn các thủ tục có liên quan để người dân thực hiện các quyền của mình.
Hình thức đối thoại chính sách pháp luật đã góp phần tích cực trong việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật cũng như giải thích, vận động Nhân dân chấp hành tốt các chủ trương, chính sách về thu hồi đất, bồi thường, giải phóng mặt bằng, giảm nghèo...trên địa bàn thành phố trong thời gian qua.

Đối thoại chính sách pháp luật tại phường Trường Xuân

Hình thức này là cách phát huy hiệu quả của hoạt động trợ giúp pháp lý lưu động vì nó không hạn chế đối tượng phục vụ và được trả lời ngay tại chỗ những vướng mắc của người dân nên được người dân tích cực hưởng ứng.
2. Một số kinh nghiệm bước đầu
Từ những hoạt động tổ chức tư vấn pháp luật, tư vấn thủ tục hành chính, đối thoại chính sách pháp luật với người dân được thành phố Tam Kỳ tổ chức trong thời gian qua, có thể rút ra một số kinh nghiệm như sau:
Thứ nhất, sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy là yếu tố góp phần quyết định hiệu quả của các hoạt động tuyên truyền pháp luật. Thực tiễn cho thấy, nơi nào cấp ủy trực tiếp, thường xuyên chỉ đạo thì nơi đó công tác tuyên truyền nói chung và công tác tổ chức tư vấn, đối thoại chính sách pháp luật được nâng cao rõ rệt. Do đó, cần phải tăng cường hơn nữa sự lãnh đạo của Đảng trong công tác PBGDPL, tiếp tục quán triệt Chỉ thị 32-CT/TW của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác PBGDPL, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, Nhân dân.
Thứ hai, mọi công tác chuẩn bị cho hoạt động tư vấn và đối thoại chính sách pháp luật phải thật sự chu đáo. Ngoài sự phối hợp tốt giữa các ngành, các cơ quan có liên quan trong khâu tổ chức và thực hiện thì việc thông báo rộng rãi để từng người dân được biết đến thông tin tổ chức là hết sức quan trọng. Vì cho dù có chuẩn bị chu đáo đến đâu mà người dân có vướng mắc họ không biết và không đến tham dự để được giải đáp thì cũng dẫn đến thất bại.
Thứ ba, đối với hình thức đối thoại chính sách pháp luật: Do đối tượng tham gia đông, câu hỏi đặt ra nhiều, thuộc mọi lĩnh vực và yêu cầu phải trả lời ngay, nên đòi hỏi người tham gia đối thoại để giải đáp cho Nhân dân phải có sự chuẩn bị tốt, nắm vững quy định của pháp luật để trả lời.
Thứ tư, việc lựa chọn lĩnh vực để tổ chức tư vấn, đối thoại cũng hết sức quan trọng. Những lĩnh vực nào phù hợp với nhu cầu của người dân thì sẽ thu hút được sự quan tâm và tham gia rất đông. Ví dụ, ở những nơi có tình trạng đền bù, giải phóng mặt bằng hay thực hiện việc cấp giấy, chuyển mục đích sử dụng đất thì người tham gia rất đông.
Thứ năm, địa điểm tư vấn pháp luật, tư vấn thủ tục hành chính cũng như đối thoại với Nhân dân nên chọn ở các thôn, khối phố để người dân thuận tiện tham gia, nhất là những người cao tuổi, người khuyết tật...không có điều kiện đi xa.
Thứ sáu, cần tăng cường các nguồn lực của nhà nước và xã hội, cả vật chất, tinh thần cho công tác tuyên truyền phổ biến pháp luật nói chung và hoạt động tổ chức tư vấn, đối thoại chính sách pháp luật với người dân : Các đơn vị lựa chọn những cán bộ có năng lực, đạo đức tốt, am hiểu chính sách, pháp luật thuộc lĩnh vực mình tham mưu tham gia hoạt động tư vấn sẽ giúp đem lại hiệu quả cao hơn.
Cần ưu tiên bố trí kinh phí phục vụ cho các hoạt động tư vấn pháp luật và thủ tục hành chính, đối thoại chính sách pháp luật. Vì đa số các buổi tư vấn thủ tục hành chính được tổ chức vào thứ 7 (để các ngành có liên quan có thể tham gia đầy đủ), các buổi đối thoại chính sách pháp luật có khi phải tổ chức vào ban đêm. Do đó, cần phải đầu tư kinh phí hỗ trợ cho các thành viên tham gia tư vấn, đối thoại để khuyến khích họ tham gia hoạt động ngoài giờ hành chính./.

Tư pháp Tam Kỳ